فن کویل

فن کویل (فن کوئل) چیست؟

فن کویل یا فن کوئل یکی از اجزای سیستم تهویه مطبوع می باشد که برای سرمایش و گرمایش ساختمان های مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی، بیمارستان ها، کارخانجات، و غیره استفاده می شود و وظیفه انتقال حرارت و تهویه مطبوع در ساختمان را بر عهده دارد.

عموما این تجهیزات دارای کاربرد سرمایشی و گرمایشی می باشند به همین دلیل با نام فن کویل سرمایشی و گرمایشی نیز شناخته می شوند. این دستگاه ها می توانند به صورت تک کاربردی نیز مورد استفاده قرار گیرند به عنوان مثال در کارخانجات ریسندگی در فصل زمستان برای جلوگیری از کاهش دما از یک دمای خاص از فن کویل صرفا به عنوان وسیله ای جهت افزایش دما استفاده می شود و در فصول گرم کاربردی ندارند. فن کویل ها توانایی مکش هوا و عبور از فیلترهای تعبیه شده در آنها را نیز دارند که باعث فیلتراسیون هوا جهت ارائه هوای مطبوع تر می باشند.

کاتالوگ فن کویل

انواع فن کویل

فن کویل ها از لحاظ ظاهری و نوع قرار گیری در محل نصب به دسته های زیر تقسیم می شوند:

• فن کوئل سقفی زمینی
• فن کوئل دیواری (طرح اسپلیت)
• فن کوئل زمینی
• فن کوئل کاستی (چهار طرفه و یک طرفه)
• فن کوئل سقفی (توکار و روکار و کانالی فشار بالا)

در ادامه به شرح مشخصات و ویژگی های هر کدام از انواع فن کوئل ها می پردازیم.

• فن کویل زمینی

این مدل معمولا به شکل مستطیل می باشد و به صورت روکار و توکار موجود است که مدل رو کار در سه حالت روبه رو زن، بالا زن، شیبدار موجود است. این فن کویل ها عموما دارای ریموت کنترل از راه دور و همچنین ترموستات دستی می باشند که به راحتی قابلیت تنظیم دما را دارند.

• فن کویل سقفی زمینی

فن کویل سقفی زمینی به صورت افقی در سقف و عمودی در زمین قرار می گیرند و در دو مدل روکار و توکار موجود است، معمولا در زیر سقف کاذب نصب می شود و فقط فیلترهای آن قابل مشاهده است. این فن کویل ها به راحتی قابل نصب بر روی زمین هستند و در ساختمان های جدید جای رادیاتورها را گرفته و با شکل ظاهری مدرن، نمای ویژه ای که ساختمان می دهد. این فن کویل ها دارای ریموت کنترل از راه دور برای کنترل دما دارند.

• فن کویل دیواری

فن کویل دیواری جزء جدیدترین تکنولوژی های فن کویل می باشد که بسیار مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است. فن کویل دیواری از لحاظ ظاهری مانند اسپیلت دیواری است و در بسیاری از مواقع قابل تشخیص نیست که به همین دلیل به آن طرح اسپلیت نیز گفته می شود.

• فن کویل کاستی

فن کویل های کاستی در دو حالت یک طرفه و چهار طرفه موجود هستند که دارای سیستم های چهار لوله و دو لوله هستند. فن کویل های کاستی از دو تکه یونیت داخلی و قاب دکوراتیو تشکیل می شود که یونیت داخلی آن داخلی سقف کاذب و قاب دکوراتیو آن بر روی سقفی کاذب قرار می گیرد که بسیار چشم نواز است. بر روی قاب دکوراتیو فیلترهای تصفیه هوا و صفحه نمایشگر جهت فرمان گیری و ارائه دما وجود دارد.

• ف ن کویل سقفی

فن کویل های سقفی در سه مدل توکار، روکار و کانالی با ظرفیت های متعدد تولید می شوند که در زیر سقف و روی سقف نصب می گردند. فن کویل های کانالی و سقفی تو کار در زیر سقف کاذب نصب می گردند و فن کویل های رو کار قابلیت نصب در زیر سقف و روی زمین را دارا می باشند. فن کویل های سقفی عموما به دلیل طراحی آنها دارای ترموستات می باشند و دارای ظرفیت های متنوع تری می باشند. نصب آنها آسان تر و قابلیت اجرا دو لوله و چهار لوله ای را دارند. این فن کویل ها به دلیل تشابه با هواساز داکت اسپلیت ها به هواساز فن کویلی نیز معروف هستند. امکان ارائه هوای تازه در این فن کویل ها هم از پشت و هم از زیر دستگاه فراهم می باشد. فن کویل سقفی توکار های استاتیک امکان ارائه توسط کانال کشی های با طول زیاد را نیز برای فن کویل ها آزاد کرده است و می توان از آنها استفاده نمود. این فن کویل ها با توجه به ظرفیت آنها، تعداد فن و موتور فن متفاوتی را خواهند داشت.

• فن کویل ایستاده

فن کویل ایستاده بیشتر در ظرفیت های بالا تولید می شود و در مواردی که فضای طولی کمی در اختیار داریم و یا فضای بزرگتری را می خواهیم به دمای دلخواه برسانیم کاربرد دارند این فن کویل ها با توجه به دارا بودن برد الکترونیکی هوشمند قابلیت های مدیریتی و کنترلی جالبی را در اختیار ما قرار می دهند از جمله امکان تنظیم دما از طریق شبکه یکپارچه و همچنین برنامه ریزی زمان خاموش و روشن کردن دستگاه را فراهم می کند.

علاوه بر موارد فوق فن کویل ها در انواع زیر نیز در برخی موارد بیان می شوند که در ادامه به شرح هر یک می پردازیم:

فن کویل خانگی

فن کویل های خانگی در طرح ها و مدل های متفاوت و همچنین ظرفیت های گوناگون تولید می شود که با توجه به متراژ و سلیقه مصرف کننده در بازار ارائه می گردند.

فن کویل صنعتی

فن کویل های صنعتی همان یونیت هیتر ها هستند که قالبا از نظر ظاهری ظرافت کمی دارند اما از نظر استقامت در شرایط مختلف با متریال با کیفت ساخته می شوند.

فن کویل گازی

در سیستم های تهویه مطبوع دستگاهی به نام فن کویل گازی وجود ندارد چون سیال موجود در فن کویل آب است و گاز نیست گاز ها در دستگاه هایی مانند اسپلیت های دیواری و کانالی، یونیت ها و پکیج ها با جریان در پنل ها انتقال دما را انجام می دهند. در سیستم VRF به یونیت های داخلی آنها به دلیل تشابه ظاهری نیز فن کویل گفته می شود، با این تفاوت که لوله های کارگذاری شده در یونیت های داخلی VRF از لوله های مسی و نوع مبرد آنها را گازها تشکیل می دهند.

فن کویل برقی

فن کویل از کویل و فن تشکیل می شود و فن به عنوان دمنده هوا بر روی کویل انجام وظیفه کرده و تغییرات دما با توجه به سیال گرم یا سرد در جریان داخل کویل صورت می پذیرد پس دستگاه فن کویل برقی وجود ندارد مگر اینکه به اسم هیتر برقی بتوان از آن نام برد.

اجزاء فن کویل

اجزای فن کویل عبارتند از:

1. فن
2. کویل حرارتی
3. فیلتر
4. الکتروموتور (فن موتور)
5. ترموستات/کلید سلکتوری/ریموت کنترل
6. شیر هوا گیری دستی یا اتوماتیک
7. پلنیوم باکس

در ادامه به تشریح تفصیلی هر کدام از این اجزاء می پردازیم.

• فن

فن وظیفه گردش هوا در فن کویل را بر عهده دارد. در حالت کلی فن ها به دو صورت چپ گرد و راست گرد متناسب با نوع فن کویل مورد استفاده قرار می گیرند. جنس فن ها معمولا فلزی یا غیر فلزی (پلیمری) است که فن کویل هایی که فن فلزی دارند قیمت بالاتری نسبت به فن کویل هایی با فن غیر فلزی (پلیمری)دارند زیرا فن های فلزی مقاومتشان در برابر درجه حرارت بالای آب زیاد است و در مناطق سرد که درجه حرارت آب در بعضی از مواقع تا 80 درجه سانتی گراد می رسد ممکن است این درجه بالای آب باعث تغییر شکل و آسیب دیدگی فن پلاستیکی شود. فن های با جنس پلیمر عموما در دستگاه های وارداتی به دلیل طراحی زیباتر با صدای کمتر بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد در نتیجه قیمت فن های فلزی با مقاومت بیشتر بالاتر ولی قیمت فن های پلیمری پایین تر و صدای باد بسیار کمتری دارند. فن ها معمولا در دو نوع کم فشار و پر فشار تولید می شوند. به قسمتی که فن در آن قرار می گیرد هوزینگ گفته می شود. در فن کویل ها بسته به ظرفیت و طراحی تعداد متفاوتی از فن ها را دارند.

• کویل حرارتی

کویل قطعه ای است که از یک سری لوله های مسی با فین های آلومینیومی تشکیل شده است که محل عبور سیال در فن کویل می باشد. تعداد لوله ها و نحوه آرایش آنها در فن کویل، تعداد فین ها، جنس لوله ها همگی وجه تمایز کویل ها در برند های مختلف فن کویل می باشد، در حالت کلی نحوه کار کویل به این صورت می باشد که لوله ها به کلکتور خروجی و ورودی متصل می شوند و یکی از لوله ها وظیفه تامین آب سرد در تابستان و آب گرم در زمستان و دیگری وظیفه برگشت آب به موتورخانه مرکزی را بر عهده دارد. در بعضی از موارد از دو کویل در فن کویل استفاده می شود زیرا نیاز است به طور همزمان هوای سرد و هوای گرم تامین شود، به این مدل فن کویل چهار لوله ای گفته می شود. کویل های آب گرم با توجه به مقدار لوله مسی کار شده و تعداد ردیف آنها به کویل های دو یا سه ردیفه معروف هستند. کویل های 3 ردیفه به دلیل استفاده بیشتر از لوله های مسی و زیاد شدن گنجایش آب گرم، توان گرمایش و سرمایش بیشتری را خواهد داشت.

تفاوت فن کویل چهار لوله ای با دو لوله ای این است که دو لوله ای دارای یک کویل می باشد و فقط هوای گرم یا هوای سرد را تامین می کند اما چهار لوله ای از دو کویل تشکیل شده است که به طور همزمان می تواند هوای سرد و هوای گرم محیط را تامین کند. از لحاظ قیمت فن کویل چهار لوله ای قیمت بالاتری نسبت به دو لوله ای دارد.

• فیلتر

فیلتر وظیفه جلوگیری از ورود گرد و غبار به درون فن کویل را بر عهده دارد که در مسیر ورودی فن کویل قرار می گیرد و مانع ورود گرد و غبار به درون دستگاه می شود. بهتر است از فیلترهایی استفاده شود که قابل شستشو و تمیز کردن باشند، زیرا باید هر مدت یکبار قبل از روشن شدن دستگاه فیلترها را تمیز کنیم تا گرد و غبار روی آنها از بین برود. فیلترها در دو مدل پلاستیکی و فلزی در بازار موجود هستند.

• موتور

الکتروموتور در فن کویل وظیفه انتقال توان و انرژی را بر عهده دارد و باعث چرخش فن و حرکت کل سیستم می شود که در دور های مختلف از سه دور تا حداکثر هشت دور موجود می باشد. بهتر است از الکتروموتوری با دور بالا و صدای کم استفاده شود تا صدای تولیدی کل مجموعه زیاد نباشد و محیط اطراف را درگیر نکند. موتور از یک سری شفت و بلبرینگ تشکیل شده است که بهتر است از بلبرینگ بسیار مطمئن در موتور استفاده شود تا صدای تولیدی موتور کمتر و کارایی موتور بالاتر رود. فن موتور ها دارای 3 مدل الکتروموتور جریان مستقیم یا DC، الکتروموتور جریان متناوب یا AC و الکتروموتورهای خاص و در انواع شفت کوتاه، شفت یک طرفه و شفت بلند موجود می باشند.

• ترموستات / کلید سلکتوری / ریموت کنترل

از ترموستات در فن کویل های سقفی و کانالی و از کلید سلکتوری در فن کویل های زمینی استفاده می شود که جهت کنترل دور، خاموش و روشن کردن، از ترموستات و کلید سلکتوری استفاده می شود.

تفاوت فن کویل با سایر سیستم های تهویه مطبوع از لحاظ سادگی و انعطاف پذیری دستگاه می باشد زیرا فن کویل در انواع مختلفی تولید می شود و متناسب با نوع نیاز در ساختمان به صورت افقی، عمودی، سقفی، زمینی و دیواری در محل مورد نظر قرار می گیرد. در شکل زیر نمای کلی از طرز کار فن کویل را مشاهده می کنید:

• پلنیوم باکس

باکس نگهدارنده فن و الکترموتور را پلنیوم باکس می گویند که وظیفه آن جلوگیری از ورود گرد و غبار به درون فضا می باشد به این صورت که هوای برگشتی از محیط را به سمت فیلتر ها هدایت می کند و مانع ورود آن ها به محیط می شود. پلنیوم باکس این امکان را فراهم می سازد که فیلتر ها بر روی فن کویل نصب گردند.

• شیر هوا گیری دستی

جهت خارج نمودن هوای درون فن کویل که سبب آسیب رساندن به کویل ها و جلوگیری از عملکرد آن ها می گردد از شیر هواگیری استفاده می شود که در فن کویل ها عموما از شیر هواگیری دستی استفاده می گردد. به تازگی سازندگان و طراحانی که خواهان راندمان بهتر می باشند از شیرهای کنترل مستقل از فشار (PICV) در سیستم های لوله کشی فن کویل استفاده می کنند.

طرز کار فن کویل

در حالت کلی سیستم فن کویل به صورت برودتی وحرارتی عمل می کند و وظیفه گرمایش و سرمایش محیط را بر عهده دارد، دمای هوای محیط را می توانیم با کلید سلکتوری یا ترموستات تنظیم کنیم. طرز کار سیستم فن کویل به این شکل است که ابتدا آب گرم یا سرد از طریق لوله های ورودی از موتورخانه مرکزی وارد لوله های مسی می شود و پس از گردش درون لوله های مسی گرما یا سرمای خود را از دست می دهند و از طریق لوله های خارجی به موتورخانه مرکزی باز می گردند، در این حین فن هوا را از طریق ورودی فن کویل به داخل مکش می کند وبه درون فین های آلومینیومی به گردش در می آورد و سپس انتقال گرما یا سرما را به محیط اطراف انجام می دهد. دور فن متناسب با دمای محیط تغییر می کند.

در حالت کلی بهتر است از فن کویل زمانی استفاده شود که نیاز داشته باشیم هر محیط جداگانه ای از ساختمان درجه حرارت خاص خود را داشته باشد. طرز کار کلی فن کویل به این صورت می باشد که هوا از میان لوله های مسی حاوی آب سرد در تابستان و لوله های مسی حاوی آب گرم در زمستان عبور کرده و هوای سرد و گرم را در تابستان و زمستان تامین می کند. حتما در زمان خرید فن کویل به نوع لوله کشی محل مورد نظر دقت شود تا متناسب با چپ گرد یا راست گرد بودن لوله ها فن کویل مناسب را انتخاب کنید.

نحوه انتخاب فن کویل

بهتر است در انتخاب فن کویل به یک سری موارد مانند نوع فن کویل از لحاظ کاربرد در محیط و نحوه قرار گیری، زیبایی، بدنه، قدرت موتور، ظرفیت فن کویل و قیمت آن توجه شود. زیبایی ظاهری فن کویل بسیار اهمیت بالایی دارد چون یکی از اجزاء ساختمان محسوب می شود. بدنه فن کویل بهتر است فلزی و یکدست باشد تا مانع ایجاد صدا و لرزش در فن کویل شود، همچنین بهتر است همانگونه که در متن بالا ذکر شد از فن کویلی با قدرت موتور چند دور و بی صدا استفاده شود تا صدای کمتری در محیط اطراف ایجاد کند. یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب فن کویل ظرفیت آن می باشد که باید متناسب با زیر بنای ساختمان تعیین شود تا بتواند سرمایش یا گرمایش محیط را به درستی انجام دهد، ظرفیت فن کویل بر حسب مکعب هوادهی در دقیقه می باشد که با CFM نشان داده می شود، جدول زیر ظرفیت فن کویل را متناسب با زیربنای ساختمان به طور تقریبی نشان می دهد:

تعمیر و نگهداری فن کویل

بهتر است سالی یک بار دستگاه را سرویس کنیم تا با مشکل جدی در دستگاه مواجه نشویم و همانگونه که در بالا ذکر شد بهتر است که هر مدت یکبار فیلتر دستگاه را تمیز کنیم تا گرد و غبار به درون دستگاه نفوذ نکند و باعث خرابی سیستم نشود. همچنین از جمله مشکلاتی که ممکن است در فن کویل به وجود بیاید خراب شدن سیستم مولد، اختلال در لوله ها و سیستم انتقال گرما، ایجاد رسوب در دستگاه و درست کار نکردن یا خرابی فن می باشد که در صورت بروز این موارد بهتر است با کارشناسان هایپر صنعت فامکو تماس حاصل فرمایید تا مشکلات ایجاد شده در سیستم را برطرف نمایند.

مزایای فن کویل

• این سیستم نیاز به کانال کشی ندارد فقط نیاز به یک سری لوله کشی و برق کشی در ساختمان دارد به همین ترتیب فضای بسیار کمی از ساختمان را اشغال می کند.
• تنوع بسیار زیادی در مدل ها دارد و بسته به محیط می توانیم مدل مورد نظر را انتخاب کنیم.
• از لحاظ مصرف انرژی بسیار بهینه می باشد زیرا می توانیم متناسب با نیاز هر قسمت از ساختمان فن کویل آن اتاق یا آن محیط را روشن کنیم و نیاز نیست کل فن کویل های ساختمان شروع به کار کنند و برق زیادی مصرف شود.

قیمت فن کویل

فن کویل دارای انواع مختلفی می باشند و در قالب برند های مختلفی نیز ارائه می شود به همین دلیل توصیه می شود جهت اطلاع از قیمت های فن کویل با کارشناسان این حوزه مشورت نمایید.