موتور دیزل

موتور دیزل چیست؟

موتور های دیزلی را به تعریف ساده می توان یک موتور احتراقی درون سوز تعریف کرد، این موتور ها در طول سالیان بلند پیشرفت بالایی داشته اند که مورد استفاده برای انواع سیستم ها و دستگاه های مختلف اعم از دستگاه چمن زنی، اتومبیل ها، موتور برق ها و دیزل ژنراتور ها و غیره در صعنت می باشند.

انواع موتور های دیزلی

به طور کلی موتور های دیزلی را می توان در دسته بندی های متفاوتی قرار داد، دسته بندی بر اساس توان، نام یا برند، تعداد سیلند که از نظر توان انواع موتور های تک سیلندر، دو سیلندر و سه سیلندر در ابعاد کوچک تا موتور های چهار، شش، هشت و 12 سیلندر خطی و خورجینی برای مصارف بزرگ و صنعتی تقسیم بندی نمود. موتور های تک سیلندر که معمولا برای توان های پایین مورد استفاده قرار می گیرد که ساختاری ساده تر و ابعاد کوچکتری را دارا می باشند.

انواع موتور دیزلی بر اساس کاربری

• موتور های دیزلی کوچک: این موتور ها که ساختار آنها تک سیلندر می باشد از توان های کوچک تا نهایتا توان 15 الی 20 کاوا موجود می باشد که کاربری آنها بیشتر خانگی، ویلا ها، و مصارف بیشتر تکفاز می باشد، این موتور های دیزلی معمولا تا توان 30 اسب بخار نیز موجود می باشند، از نمونه های این موتور دیزلی می توان موتور های تک سیلندر استریم را نام برد.
• موتور های متوسط برای کاربری نیمه صنعتی و کارگاهی: این موتور های دیزلی که ساختار آنها در انواع دوسیلندر، سه سیلندر، چهار سیلندر، موجود می باشند برای انواع مصارف کارگاهی و نیمه صنعتی که معمولا تا توان 100 کاوا تا تامین می کنند، از برند های مطرح این مدل موتور ها می توان به موتور های دیزلی پرکینز موتور سازان تبریز و بنز ایدم که از تولیدات داخلی ایران هستند نام برد.
• موتور های دیزلی برای مصارف صنعتی: موتور های دیزلی که قابل استفاده برای مصارف صنعتی و نیروگاهی عظیم مورد استفاده قرار می گیرند که معمولا موتور های شش سیلندر هشت سیلندر و دوازده سیلندر می باشند که در محدوده رنج توانی این موتور های دیزلی از بالای 100 کاوا تا 1 تا 2 مگاواتی مورد استفاده قرار می گیرند که موتور های کامینز و پرکینز از نمونه های مطرح این موتور های دیزلی می باشند.

اجزای موتور دیزل

پمپ انژکتور: وظیفه تنظیم میزان سوخت وارد شده و فشار مورد نیاز جهت اسپری و تزریق سوخت را عهده دار می باشد.
انژکتور: طرز کار این قسمت به این گونه است که باعث اسپری و پودر شدن سوخت و به بهبود ترکیب آن و سوخت با هوا کمک می کند.
فیلتر سوخت: این قطعه سبب فیلتر شدن و تسویه سوخت شده و از صدمه خوردن به قطعات موتور جلوگیری می کند.
لوله های سوخت: این لوله ها مسئول رساندن سوخت از باک به موتور می باشد که باید از مقاومت در برابر فشار وارده سوخت و حرارت را داشته باشد.
توربو شارژ: این وسیله اکسیژن وارده به سیلندر را افزایش می دهد و از آنجایی که وجود اکسیژن بیشتر باعث بهبود احتراق می شود در نتیجه راندمان موتور دیزلی را افزایش می دهد.

اجزا سیستم برق رسانی موتور دیزل

• دینام
• ترمو استارت
• شمع
• کوئل و سیم کشی و چراغ های هشدار

اجزا سیستم خنک کننده موتور دیزل

• رادیاتور
• شلنگ آب و واتر پمپ که وظیفه انتقال حرارت موتور دیزل به بیرون را دارا می باشند.

قطعات داخلی و اسکلت موتور دیزل

• سیلندر
• سر سیلندر
• بوش ها
• پیستون
• رینگ
• دنده ها
• سوپاپ ها
• پمپ روغن یا اویل پمپ
• رادیاتور
• تسمه پروانه
• ترموستات
• لوله های آب
• سیستم های ورود هوا و خروج دود
• سیستم های کمکی
• شاسی فولادی نگهدارنده موتور دیزل

طرز کار موتور دیزل

طرز کار موتور های چهار زمانه به این صورت می باشد که در موتور های چهار زمانه مراحل به صورت ذیل اتفاق می افتند:

• مکش هوا یا همان اکسیژن به داخل سیلندر
• تراکم یا فشرده سازی
• قدرت یا تزریق سوخت و انفجار
• تخلیه مواد یا دود حاصل از انفجار

موتور دیزلی چگونه کار می کند؟

اصول اولیه عملکرد کار موتور های دیزلی به این صورت است که موتور تک دیزل با باز شدن سوپاپ های ورودی هوای تمیز و مکش هوا یا همان اکسیژن به داخل سیلندر به کمک پیستون شروع می شود و پیستون از بالا که اصطلاحا نقطه مرگ بالا گفته می شود به طرف پایین که اصطلاحا نقطه مرگ پایین گفته می شود حرکت می کند، پس از اینکه فضای داخل سیلندر از اکسیژن پر شد با حرکت پیستون به سمت بالا هوای داخل آن فشرده شده و تا دمای بالا هوا را گرم می کند، از آنجا که می دانیم برای ایجاد یک احتراق یا شعله سه عامل اکسیژن، حرارت و مواد سوختنی مورد نیاز است در این مرحله اکسیژن با فشار زیاد به حرارت بالا رسیده و با تزریق سوخت از تریق سوراخ های موجود در انژکتور، گازوئیل به سرعت تبدیل به بخار می شود و انفجار بدون نیاز به جرقه ای رخ می دهد که در این مرحله پیستون بر اثر فشار وارده به سرعت به پایین رانده می شود و باعث قدرت گرفت موتور و حرکت آن می شود، هنگامی که پیستون به پایین ترین نقطه خود یا اصطلاحا نقطه مرگ پایین رسید سوپاپ های دود شروع به باز شدن می کند و دود و گاز های ناشی از احتراق به عمل آمده را به خارج می راند به این صورت مراحل ادامه می یابد و باعث به حرکت در آمدن موتور دیزلی می شود.

دور موتور دیزل

دور موتور در موتور های دیزلی که اصطلاحا به آن آر پی ام نیز اطلاق می شود میزان تعداد گردش موتور را در یک دقیقه مشخص می کند که در این بین میزان دور در موتور های دیزلی دارای مقدار و میزان متفاوتی است که بر اساس کارکرد موتور ها و میزان توان دریافتی و همچنین مدت زمان استفاده با هم متفاوت است، موتور های دیزلی از نظر تعداد دور با تعداد پل های موتور ارتباط مستقیم دارد به عبارت دیگر موتور های دیزلی 3000 دور که اغلب در توان های پایین و موتور برق ها از آن استفاده می شود 2 پل است در صورتی که موتور های 1500 دور دارای 4 پل می باشد موتور های 1000 دور که بیشتر در موتور های گازی مشاهده می شود 6 پل بوده و موتور های دیزلی 750 دور که بیشتر جنبه نیروگاهی داشته و دائم کار نیز می باشند نسبت به موتور های 1500 و 3000 دور داری 8 پل می باشد که از نظر ابعاد نیز این موتور ها بزرگتر از بقیه موتور های دیزلی نام برده هستند.

این نکته لازم به ذکر است که در موتور های دیزلی برای کوپل کردن آن با ژنراتور میزان تلفات نیز باید در نظر گرفته شود، یعنی میزان بازدهی موتور ها با ارتفاع از سطح دریا و همچنین دمای محیط تحت تاثیر قرار گرفته و از راندمان موتور می کاهد.