توپی انسداد

توپی انسداد چیست؟

همانطور که از نام توپی انسداد مشخص است وسیله ای است برای مسدود کردن مسیر یک یا چند لوله در قالب مجموعه ای از لوله ها که جهت انجام عملیات خاص استفاده می شود، مانند تغییر موقتی مسیر سیال (ایجاد بای پاس موقت)، فلاشینگ (Flashing)، تعمیرات لوله یا شیرآلات و تست های فشار در محدوده زمانی اندک (Shut Down).

کاتالوگ پایپینگ فامکو

توپی انسداد که یکی از پرکاربردترین تجهیزات پایپینگ است از ساختار دوجداره ای برخوردار است که همزمان استحکام بالایی دارد و قابل انعطاف است. برای مسدود کردن مسیر لوله ها، با تزریق هوا و تحت فشار قرار دادن آن، توپی تغییر سایز می دهد و بدون هیچ نشتی در مسیر جریان باعث مسدود شدن لوله می شود. شایان ذکر است در توپی های خاص تغییراتی در شکل، مواد تشکیل دهنده، وزن و ضخامت آنها دیده می شود. برای مثال در توپی های گازی، چند حلقه آب بندی به دور توپی جهت مقاومت در برابر نشتی سیال، در بدنه توپی ایجاد شده است که در هنگام رسیدن قطر توپی به حد مسدود شدن، این حلقه ها کاملا به دیواره های داخلی لوله چسبیده و مانع از عبور سیال می گردد.

انواع توپی انسداد از نظر شکل و جنس

این تجهیزات بسته به محل قرارگیری و نوع کاربرد و همچنین دبی و فشار جریان سیال دارای انواع مختلف به شرح زیر هستند:

• توپی انسداد نرمال
• توپی انسداد بای پس دار
• توپی انسداد تست اتصالات شبکه
• توپی انسداد تست شبکه Joint Test
• توپی انسداد مکانیکی
• توپی انسداد هسته فلزی
• توپی انسداد دوکی شکل (تخم مرغی)
• توپی انسداد بالش جک
• توپی انسداد ترمیم شبکه
• توپی انسداد مخروطی

توپی انسداد استوانه ای نرمال

توپی انسداد استوانه ای جهت انسداد مسیر لوله، تست لوله گذاری، مهار جریان فاضلاب در هنگام تعمیرات، بازرسی و شستشو شبکه فاضلاب به کار می رود. از مشخصات عمومی و مزایای توپی انسداد استوانه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عاجدار بودن سطح توپی جهت انسداد (ایجاد اصطحکاک بیشتر) در انواع جداره لوله های شبکه های آب و فاضلاب یا هر نوع تاسیساتی که برای انتقال سیال می باشد.
• مولتی سایز بودن توپی که با خرید 1 عدد توپی امکان انسداد حداقل 3 الی 4 سایز وجود دارد.
• دو طرف توپی به جای استفاده از فلز، لاستیک فشرده استفاده شده است که در حین استفاده از توپی و در هنگام ورود و خروج به داخل منهول، آسیبی نمی بیند.
• فشار هوای داخل توپی حدود ⅕ تا ⅖ بار می باشد که مطابق با اطلاعات فنی درج شده بر روی توپی است و گاهی تا 6، 10 یا 16 بار درج شده است که فشار تحملی پشت توپی در جدول های اطلاعات فنی مربوط به هر محصول ذکر شده است.

توپی انسداد بای پس دار

همانند توپی انسداد معمولی جهت انسداد شبکه های با مقطع دایره ای شکل به کار می روند ولی با این مزیت که اگر در صورت انسداد مسیر، ارتفاع سیال انباشته شده در طول زمان انسداد باعث ایجاد شرایط بحرانی (سرریز شدن فاضلاب در سطح خیابان از محل بالادست انسداد و بالا رفتن فشار پشت توپی و به طبع آن بالا رفتن ریسک کار در جلوی ناحیه پایین دست توپی است) شود و شرایط برای پمپاژ محیا نباشد، می توان مقداری از فشار سیال انباشته شده در پشت توپی انسداد را با آزاد سازی جریان از طریق بای پس یا بای پس های موجود در توپی به پایین دست محل انسداد هدایت کرد. در این روش از فشار پشت توپی کاسته و احتمال رها شدن توپی از محل انسداد کاهش می یابد که در این حالت سیال را از زیر پای کارگران مشغول کار جمع و به محل دورتری هدایت می کند. ضمنا از مسیر بای پس توپی می توان با اتصال به ورودی پمپ های خودمکش، سطح جریان سیال را به حداقل رساند.

توپی انسداد تست اتصالات شبکه

اجرای خطوط آب و فاضلاب و همچنین نفت و گاز مستلزم هزینه های بسیار زیادی است که اگر این خطوط توسط شرکت مجری به درستی و با دقت اجرا نشود، موجب هدر رفت وقت، انرژی و هزینه های بسیاری جهت تصحیح خطای به وجود آمده می شود. لذا در اقصی نقاط جهان مرسوم است که محل اتصالات لوله ها به هم از نظر نشتی تست شود تا پس از بهره برداری با مشکل مواجه نشوند. در نتیجه با استفاده از این نوع توپی با ایجاد محیطی ایزوله در محل اتصالات، فشار هوای محیط ایزوله اندازه گیری شده و وضعیت محل اتصال تست می گردد.

توپی انسداد تست هیدرولیکی شبکه

این نوع توپی انسداد برای تست هیدرولیکی شبکه های آب و فاضلاب به کار می رود که با استفاده از اتصال هیدرانت، مسیر با آب پر شده و توسط یک خروجی از هوا تخلیه و با کنترل فشار توپی و فشار سیال، مسیر تست آبندی می شود.

توپی انسداد مکانیکی

عدم نیاز توپی های مکانیکی به باد مزیت اصلی این توپی ها به شمار می رود، چرا که خطر ترکیدن این توپی ها صفر می باشد و برای انسداد های طولانی مدت بسیار مناسب هستند. کاربری آسان بدون نیاز به هیچ وسیله جانبی از مزایای دیگر این نوع توپی ها است.

توپی های هسته فلزی

این نوع توپی ها در دو نوع بای پس دار و معمولی توسط هایپر صنعت فامکو ارائه می شوند. مزایای توپی های هسته فلزی به شرح زیر می باشد:

• استفاده از هسته فلزی باعث کاهش طول توپی و در نتیجه سهولت در زمان حمل و نقل و استفاده راحت تر در فضاهای تنگ، نظیر منهول می شود.
• با وجود هسته فلزی و با تعبیه رینگ لاستیکی، این توپی در دسته توپی های پنوماتیک یا بادی قرار می گیرد و به علت حجم کم به راحتی با یک تلمبه دستی یا پایی یا یک کمپرسور کوچک، باد می شود. این توپی زمان اجرای عملیات انسداد را کاهش می دهد.
• به علت کم شدن لاستیک مصرفی و تک سایز بودن این توپی، ضخامت لاستیک مورد استفاده بیشتر است، در نتیجه آسیب پذیری آن به مراتب کمتر می شود. البته نصب این نوع توپی به علت طول بسیار کم آن نیاز به دقت بیشتری دارد و همان طور که ذکر شد هر سایز از این توپی برخلاف سایر انواع توپی های پنوماتیک تنها برای یک سایز لوله قابل استفاده است.

بالش جک

بالش جک یک نوع جک پنوماتیک است که بدون نیاز به نیروی مکانیکی، تنها با استفاده از یک کمپرسور کوچک یا تلمبه پایی، بسته به وزن بار، قابلیت بلند کردن سنگین ترین اشیا تا 300 تن را دارد.

توپی ترمیم شبکه

این توپی جهت ترمیم شبکه به روش بدون حفاری مورد استفاده قرار می گیرد که اساسا بسته به علت (محل) استفاده، آن را در مقیاس تا طول 3 متر و در قطرهای مختلف تا قطر 800 میلیمتر تولید می شود. وجود سه چرخ در هر طرف این توپی باعث در مرکز قرار گرفتن آن و عدم از بین رفتن رزین مورد استفاده جهت ترمیم شبکه، پس از کشیدن توپی از داخل لوله می شود.

توپی های انسداد مخروطی

این نوع توپی ها جهت استفاده در شرایط خاصی که در هنگام انسداد مسیر با آن مواجه می شویم استفاده می شود که در زیر به شرح این شرایط می پردازیم:

• برای لوله های با قطرهای بالا، خصوصا قطرهای بزرگ تر از سایز دهانه ورودی منهول، معمولا از توپی مخروطی استفاده می شود، چرا که با نگاه به شکل مقطع طولی این توپی که به صورت دو مخروط در دو انتها و یک استوانه در وسط می باشد. این توپی به راحتی به داخل منهول برده می شود و برخلاف توپی های استوانه ای که قبل از استفاده نیز به صورت استوانه هستند به راحتی مچاله (جمع) شده و وارد منهول می شوند.
• توپی های مخروطی نسبت به توپی های استوانه ای جهت انسداد دامنه قطرهای بیشتری قابل استفاده هستند. این توپی ها در دو نوع معمولی و بای پس دار توسط هایپر صنعت فامکو توزیع می شوند.

توپی دوکی شکل انسداد و بای پس مسیر های لوله های فاضلاب

این نوع به شکل مخروطی کاربرد دارد و مشخصات آن همانند توپی های انسداد استوانه ای می باشد. توپی های انسداد همانطور که اشاره شد با توجه به نوع مواد تشکیل دهنده، کاربرد و فشار و دمای محیط استفاده، دارای تنوع گسترده ای می باشند.

پوشش محافظ توپی انسداد

از نکات ایمنی و مشکلات مجریان و مصرف کنندگان توپی های انسداد که می تواند خطرات جانی و مالی در پی داشته باشد، بحث آسیب پذیر بودن این ابزار فوق العاده کاربردی و مناسب است که برای رفع این مسئله عموما از پوشش محفاظ توپی استفاده می شود که امکان پارگی، ترکیدگی و آسیب به توپی های انسداد را به حداقل رسانده و عمر مفید آنها را نیز افزایش می دهد.

نکات نگهداری از توپی انسداد در انبار و پس از استفاده

• پس از استفاده توپی ها حتما سطح خارجی را با استفاده از آب و شوینده های عمومی شسته و خشک کنید. از استفاده شوینده های قوی نظیر جرم گیر، اسیدها، شوینده با پایه کلر، وایتکس یا سفید کننده ها و رسوب زداهای قوی جدا بپرهیزید.
• از استفاده هر گونه مواد شوینده نفتی و مشابه اکیدا خودداری کنید.
• در محیط خنک و خشک، توپی ها را انبار کنید و فشار داخلی توپی را تا حدی برسانید که شکل اولیه توپی حفظ شود. برای مثال از توپی های استوانه ای به شکل استوانه کامل بدون هر گونه افزایش حجم ثانویه نگهداری کرده و هر ماه از شکل ظاهری و باد داخلی توپی بازدید کنید تا در صورت کاهش جزئی هوای داخلی، شکل توپی تغییر نکند. در صورت کاهش هوای اولیه داخلی توپی ها، تاشدگی در بدنه توپی ایجاد می شود که در محل های تاشدگی در دراز مدت ایجاد ترک و در نهایت موجب آسیب رسیدن به توپی ها می شود.
• از برخورد هر گونه جسم برنده و تیز با بدنه توپی جلوگیری کنید. زیرا در صورت بریده شدن توپی ها به کلی از مدار استفاده و کاربری خارج خواهند شد.
• از ترمیم و آپارات بدنه توپی جدا خوداری کنید. زیرا احتمال ترکیدگی در همان محل وجود دارد و خطر جانی و مالی را در پی خواهد داشت.

نکات کاربردی در زمان استفاده توپی های انسداد

• به هیچ عنوان توپی انسداد را بیرون از لوله باد نزنید. در صورت انجام این کار به دلیل مشخص نبودن میزان تزریق هوا و قطر ایجاد شده پس از تزریق هوا، احتمال ترکیدن توپی انسداد وجود دارد که خطر جانی و مالی در پی خواهد داشت.
• قبل از استفاده لازم است از سالم بودن بدنه توپی انسداد و ملزومات کنترل فشار مطمئن شوید.
• از تمیز بودن محل نصب توپی انسداد اطمینان حاصل کنید، چون وجود هر گونه اشیا برنده و مواردی که با افزایش فشار داخلی توپی باعث آسیب دیدن بدنه توپی شود، باعث ترکیدن آن شده و ریسک کار کردن با این ابزار را زیاد می کند.
• فشار توپی انسداد باید با استفاده از مانومتر و شیر، تحت کنترل باشد و بسته به نوع توپی مشخصات فشار توپی به کار رود.
• توپی انسداد حتما باید به طور کامل در داخل لوله قرار گیرد و نباید در زمان اعمال هوای فشرده به داخل توپی، قسمتی از آن بیرون از لوله قرار گیرد.
• در هنگام انتخاب توپی باید توجه داشت که سایز داخل خط لوله نباید از 65 الی 70 درصد ماکزیمم سایز توپی انتخابی بیشتر باشد.
• دمای مورد استفاده در هنگام پر بودن توپی از هوای فشرده نباید از حد مجاز آن که بین -10 تا +50 درجه سانتیگراد می باشد، فراتر رود.
• در شرایط PH نامتعادل حتما از توپی های مقاوم به شرایط اسیدی و بازی استفاده شود.
• پس از استفاده از توپی های انسداد، آنها را با آب و مواد شوینده شسته و خشک کنید و به دور از نور مستقیم آفتاب قرارد دهید. دمای مناسب جهت نگهداری توپی ها بین 15 تا 25 درجه سانتیگراد می باشد. همچنین با فشار داخلی نرمال بدون تاشدگی یا افزایش حجم در اثر هوای فشرده نگهدارید.
• پس از قرار دادن توپی انسداد در محل مقطع ورودی انسداد (منهول) یا مسیرهای ورودی مقاطعی که تصمیم انسداد آن وجود دارد، اقدام به تزریق هوا کرده، تزریق هوا را به صورت غیر پیوسته و به صورت قطع و وصل جریان هوا ادامه دهید و طی مراحل کار فشار توپی را از طریق مانومتر تحت کنترل قرار دهید. مراحل انسداد از 0.3 بار شروع می شود که پس از قرارگیری در محل انسداد، فرد نصب کننده توپی باید از محل دور شود، زیرا احتمال خطر در محل (مکان) دور از نظر نمی باشد و مراحل تزریق هوا را تا فشار درج شده به روی توپی، ⅕ تا ⅖ بار یا بیشتر، بسته به نوع توپی به کار رفته، ادامه دهید. دقت کنید توپی ها با قطر کوچک سریع باد می شوند و در صورت بی دقتی ممکن است بیش از حد باد شده و موجبات حادثه و ترکیدن توپی را در پی داشته باشند.
• پس از اتمام مراحل انسداد و انجام عملیات مربوطه، وقتی تصمیم به خروج توپی انسداد از محل انسداد دارید، ابتدا حجم سیال انباشته شده در پشت محل انسداد را به حداقل برسانید و با باز کردن شیر ملزومات کنترل فشار متصل به توپی انسداد، هوای داخل توپی را به حداقل رسانده که بعد از کاهش فشار داخلی، توپی به واسطه سیال انباشته شده در مسیر، خارج شده و بیرون می آید.
• در طول مدت استفاده هرگز ملزومات کنترل فشار را از توپی جدا نکنید و در طول مدت انسداد حتما فشار و شرایط را تحت کنترل قرار دهید.

قطعات جانبی توپی انسداد

قطعات جانبی که به همراه توپی انسداد می باشند شامل موارد زیر هستند:

• شیلنگ انعطاف پذیر فشار قوی
• شیر کنترل جریان
• گیج نشانگر فشار
• قطعات انتخابی نیز شامل تلمبه دستی، برقی یا پدالی، مانومتر، آداپتور و کیت تعمیراتی که می توان به همراه استوپر سفارش داد، می شوند.

نحوه انتخاب توپی انسداد

با توجه به مطالب بالا، به نوع کاربری (انسداد نرمال و بای پس دار یا تست های هیدرولیکی و جوینت)، نوع سیال (آب و فاضلاب، نفت و فرآورده های نفتی، مواد اسیدی و بازی)، شکل لوله (تخم مرغی یا استوانه ای) باید توجه کرد، همچنین باید به میزان انباشته حجم سیال در پشت نقطه انسداد توجه ویژه ای نمود، چرا که در صورت انتخاب نادرست در سایز و فشار کاری، احتمال خروج نابه هنگام توپی از محل نصب، دور از نظر نمی باشد و خطرات غیرمنتظره را در پی خواهد داشت.

طبق نظر طراحان و تولید کنندگان توپی های انسداد، توصیه می شود 65 تا 70 درصد بالاترین قطر درج شده روی توپی انسداد استفاده شود. البته در توپی های انسداد نرمال و مخروطی، تا جایی استفاده شود که کمترین ریسک و بالاترین ایستایی را در محل نصب داشته باشد. ضمنا با توجه به انباشته شدن سیال در پشت محل انسداد باید در حد امکان با استفاده از پمپ، سیال را به مسیرهای جایگزین انتقال داد و در نظر داشت که با توجه به قطر و فشار توپی می توان ارتفاع سیال را بالا برد.

قیمت توپی انسداد

قیمت توپی انسداد لوله به سایز، فشار قابل تحمل و همچنین بای پس دار بودن یا نبودن آن بستگی دارد. لذا برای اطلاع از قیمت توپی انسداد لوله با کارشناسان هایپر صنعت فامکو تماس بگیرید.