مخزن یا منبع موتورخانه

منبع موتورخانه (مخزن موتورخانه) چیست؟

مخزن یا منبع ذخیره آب در موتورخانه به جهت نگهداری و انباشتن آب مصرفی مورد نیاز ساختمان و یا آب مورد نیاز سیستم آتشنشانی مورد استفاده قرار می گیرد. به جهت جلوگیری از کاهش فشار آب کلی منطقه، استفاده از مخزن ذخیره آب الزامی می باشد.

انواع منابع یا مخازن مورد استفاده در موتورخانه شامل منبع ذخیره آب، منبع ذخیره گازوئیل، منبع کویلی، منبع دو جداره، منبع انبساط باز یا بسته می باشد.

کاتالوگ معرفی مخزن موتورخانه

مشخصات فنی مخزن ذخیره آب موتورخانه

وجود منبع ذخیره آب از خطر خشک کار کردن پمپ و در نتیجه آسیب رسیدن به آن، در هنگامی که فشار آب کم می باشد و یا آب بطور کامل قطع می شود جلوگیری می کند. مخازن ذخیره آب می توانند از جنس گالوانیزه یا پلیمری باشند که امروزه استفاده از مخازن ذخیره آب گالوانیزه نسبت به مخازن پلیمری محدود تر می باشد.

تفاوت مخازن ذخیره آب گالوانیزه و پلیمری

در تفاوت های مخازن گالوانیزه و پلیمری می توان به نکات زیر اشاره کرد:

1. در یک ظرفیت یکسان مخازن گالوانیزه نسبت به مخازن پلیمری دارای وزن بیشتری هستند، در نتیجه حمل و نقل و جابجایی آنها به مراتب نسبت به مخازن ذخیره آب پلی اتیلنی سخت تر می باشد.
2. در یک ظرفیت یکسان مخازن پلیمری دارای قیمت مناسب تری نسبت به مخازن گالوانیزه می باشند.
3. در مکان های آزاد که مخزن به صورت مستقیم با نور خورشید در ارتباط است، استفاده از مخازن پلیمری تک لایه توصیه نمی شود. در این موارد برای جلوگیری از رشد باکتری ها و تولید خزه یا جلبک بهتر است از مخازن پلیمری سه لایه یا مخازن گالوانیزه استفاده کرد.
4. مقاومت مخازن گالوانیزه در مقابل ضربه و آسیب فیزیکی بالاتر از مخازن پلیمری می باشد.
5. نصب کانکشن ها با سایز های دلخواه روی مخازن پلاستیکی به مراتب راحت تر از مخازن گالوانیزه می باشد.
6. تنوع مدل های مخازن پلیمری نسبت به مخازن گالوانیزه بیشتر می باشد و برای نصب در فضاهای مختلف که محدودیت ارتفاع دارند مثل زیر راه پله یا فضاهایی که محدودیت سطح دارند مثل موتورخانه مناسب تر می باشند.
7. مخازن گالوانیزه از محل جوش ها به مرور دچار خوردگی یا زنگ زدگی می شود در حالی که در مخازن پلیمری این مشکل وجود ندارد.
8. تلفات حرارتی در مخازن دخیره آب پلیمری نسبت به مخازن گالوانیزه بسیار کمتر می باشد، و دمای آب مدت زمان بیشتری سرد یا گرم باقی می ماند.

تفاوت منبع کویل دار و منبع دو جداره

از منبع کویلی یا دوجداره به منظور گرم کردن آب مصرفی در موتورخانه استفاده می شود. جنس منابع کویلی یا دوجداره معمولا از ورق فولادی با روکش گالوانیزه می باشد. همانطور که از نام منبع کویلی مشخص است، برای تبادل حرارت بین آب گرم شده توسط دیگ و آب مصرفی، از یک کویل مسی رفت و برگشتی استفاده شده است. منبع دوجداره نیز دارای دو لایه می باشد که از دو استوانه بزرگ و کوچک که درون یکدیگر قرار گرفته اند تشکیل شده است. در ساختمان هایی که از منبع دو جداره به عنوان مبدل حرارتی استفاده می شود ابتدا آب شهر وارد لایه داخلی می شود و آب گرم شده توسط دیگ با چرخش در لایه بیرونی و تبادل حرارت با لایه داخلی باعث گرم شدن آب گرم مصرفی می شود. جهت ورودی آب گرم دیگ با جهت ورودی آب شهر در منابع دوجداره برعکس یکدیگر می باشد که در تصویر زیر به صورت شماتیک نمایش داده شده است.

ضخامت ورق در منابع کویلی و دوجداره رابطه مستقیم با ظرفیت منبع دارد و هر چه ظرفیت منبع بزرگ تر باشد ضخامت ورق نیز بیشتر در نظر گرفته می شود. در منابع دوجداره، لایه داخلی به منظور تبادل حرارت بهتر دارای ضخامت کمتری می باشد. بر روی بدنه منابع کویلی و دوجداره باید کانکشن برای ورود و خروج آب گرم و آب سرد، مانومتر، ترمومتر، شیر تخلیه، شیر اطمینان و دریچه بازدید و نظافت طراحی شود. برای انتخاب منبع کویل دار و دوجداره مناسب به ازای هر واحد مسکونی بین 100 الی 200 لیتر ظرفیت مخزن در نظر گرفته می شود. در تفاوت منبع کویل دار و منبع دو جداره به موارد درج شده در زیر می توان اشاره کرد.

تفاوت منبع کویلی و منبع دوجداره

1. منابع دو جداره در ظرفیت های پایین بطور معمول تا 1000 لیتر مورد استفاده قرار می گیرند اما منابع کویل دار تا ظرفیت 5000 لیتر نیز قابل ارائه می باشند. بنابراین در ظرفیت های بزرگ نمی توان از منابع دو جداره استفاده کرد.
2. در منابع دو جداره با توجه سطح تبادل بیشتر زمان کمتری صرف گرم شدن آب می شود، اما همین سطح تبادل بیشتر در لایه بیرونی به شدت تلفات حرارتی با محیط دارد. در منابع کویلی با توجه به اینکه کویل داخلی هیچگونه تماسی با محیط بیرون ندارد، در نتیجه میزان تلفات حرارتی بسیار ناچیز می باشد.
3. در منابع کویل دار میزان افت فشار آب بیشتر است که این افت ناشی از رفت برگشتی بودن کویل مسی می باشد و نیاز به پمپ سیرکولاتور با هد بیشتر می باشد.
4. منابع کویلی معوملا بصورت ایستاده ساخته می شوند که با توجه به نیروی وزن آب و ایجاد فشار بیشتر روی عدسی پایین منبع، ضخامت ورق در عدسی ها باید بیشتر در نظر گرفته شود، اما در منابع دوجداره ضخامت ورق بصورت یکسان می باشد.
5. در صورتی که در منابع دوجداره لایه داخلی دچار نشتی یا سوراخ شود امکان تعمیر آن وجود ندارد اما در منابع کویلی با توجه به تک لایه بودن آنها و امکان دسترسی راحت به راحتی قابل تعمیر می باشند.
6. در منابع دو جداره با توجه به نصب آنها در ارتفاعی بالاتر از کلکتور آب گرم دیگ و حرکت ثقلی آب به پمپ سیرکولاتور جهت گردش آب گرم نیاز نمی باشد.

منبع انبساط باز و منبع انبساط بسته

آب گرم شده توسط دیگ موتورخانه بر اثر حرارت منبسط می شود و با توجه به بسته بودن سیستم های حرارت مرکزی در صورتی که این افزایش حجم در یک نقطه دفع نشود، باعث افزایش فشار درون سیستم و در نتیجه آسیب دیدن تجهیزات، لوله کشی، شیرآلات یا اتصالات می شود. بنابراین در سیستم های بسته موتورخانه با توجه به افزایش و کاهش مداوم حجم آب درون سیستم استفاده از یک سیستم دفع کننده انبساط و انقباض ضروری می باشد. بطور کلی منبع انبساط در سیستم های گرمایشی و موتورخانه وظیفه کاهش فشار ناشی از منبسط شدن آب گرم شده توسط دیگ را دارد. همچنین در صورت کاهش حجم آب درون سیستم از طریق منبع انبساط آب به سیستم اضافه می شود.

منابع انبساط موتورخانه در دو مدل منبع انبساط باز و منبع انبساط بسته طراحی و ساخته می شوند که هر یک از این منابع دارای ویژگی های منحصر بفرد می باشند. جنس منابع انبساط بسته از ورق فولادی و منابع انبساط باز معمولا از جنس گالوانیزه و پلی اتیلن می باشد. منابع انبساط بسته معمولا بیضی شکل می باشند و بصورت افقی یا عمودی درون موتورخانه نصب می شوند اما منابع انبساط باز در شکل های مکعبی و استوانه هستند و بر روی پشت بام نصب می شوند. تامین فشار مثبت در سیستم هایی که از منابع انبساط باز استفاده می کنند با نصب منبع انبساط در بالاترین نقطه ساختمان امکان پذیر می باشد. در منابع انبساط باز فشار هوای محیط مستقیما بر روی آب درون مخزن انبساط اعمال می شود. منبع انبساط بسته می تواند در درون موتورخانه نصب شود و به جهت یکنواخت سازی جریان بهتر است در مسیر برگشت و قبل از پمپ نصب شود.

تفاوت منبع انبساط باز و منبع انبساط بسته

1. منبع انبساط بسته نیاز به بازدید مداوم تکنسین فنی موتورخانه و تنظیم فشار دارد.
2. منبع انبساط باز نیاز به لوله کشی و همچنین عایق کاری بیشتری دارد و معمولا در بالاترین نقطه بر روی پشت بام نصب می شود.
3. تلفات حرارتی در منبع انبساط بسته نسبت به منبع انبساط باز کمتر می باشد.
4. در مناطق سردسیر به دلیل نصب مخزن انبساط باز بر روی بام و ارتباط مستقیم با هوای آزاد احتمال یخ زدگی آب درون مخزن وجود دارد.
5. در صورت سر ریز کردن آب منبع انبساط باز ممکن است به پوشش پشت بام آسیب برسد.
6. تماس مستقیم منابع انبساط باز با هوای آزاد و باران احتمال خوردگی و زنگ زدگی در منبع را افزایش می دهد.

علت سر ریز شدن آب در منبع انبساط باز

1. در صورتی که پمپ سیرکولاتور آب گرم موتورخانه به درستی انتخاب نشود، و فشار آن بیشتر از نیاز باشد، آب از منبع انبساط باز سر ریز می کند.
2. در صورت سوراخ شدن منبع کویلی یا منبع دوجداره و اختلاط آب شهر با آب در گردش دیگ
3. در صورتی که پمپ در مسیر رفت بعد از دیگ نصب شود احتمال سر ریز کردن آب از منبع انبساط آب وجود دارد.
4. خرابی فلوتر مکانیکی که درون منبع انبساط باز نصب شده است.

محاسبه ظرفیت منبع انبساط باز یا بسته

تعیین ظرفیت منبع انبساط در نوع بسته و باز باهم تفاوتی ندارد و هر حجم منبع انبساط بر حسب لیتر از رابطه زیر محاسبه می شود.

V=Q*1.5/1000

در رابطه فوق V حجم مخزن انبساط بر حسب لیتر و Q ظرفیت دیگ بر حسب کیلوکالری در ساعت می باشد.

کاربرد مخزن یا منبع موتورخانه

از کاربرد مخزن یا منبع موتورخانه که می توان به استفاده در ساختمان های تجاری، منازل، درمانگاه ها و بیمارستان ها، سیستم های آتش نشانی و غیره اشاره کرد.

مزایای مخزن یا منبع موتورخانه

• امکان استفاده از آب در زمان قطع آب شهری
• صرفه جویی و جلوگیری از اتلاف آب
• امکان ذخیره آب در حجم تعیین شده
• کمتر شدن فشار شبکه آب رسانی در زمان اوج مصرف
• امکان تامین آب تمامی واحدها با استفاده از مخزن موتورخانه و پمپ
• امکان نگهداری آب در دمای مناسب