رادیو اکتیو سنج

رادیو اکتیو سنج چیست؟

قرار گرفتن در معرض تابش اشعه رادیو اکتیو بسیار مضر است .از این رو برای آگاهی از انتشار و کنترل این تشعشات از رادیو اکتیو سنج که یک ابزار دقیق پرتابل است استفاده می شود.از دیگر کاربرد های این ابزار می توان به مانیتورینگ و تشخیص پرتو های یونیزه شده مانند ذرات آلفا، بتا، پرتو های گاما و اشعه ایکس و نوترون ها اشاره نمود.

دستگاه سطح سنج رادیو اکتیو که یکی از تجهیزات سنجش پارامترهای فیزیکی می باشد، مجهز به سنسوری است که فرآیند اندازه گیری را انجام می دهد که موارد استفاده شخصی آن بسیار زیاد است از این رو به آن سنسور تشعشع شخصی (PRD) نیز گفته می شود. در زمان تشخیص سطوح تشعشعات، کاربر از طریق نمایشگر دیجیتالی و به واسطه هشدار های لرزشی و شنیداری از وجود پرتو های مضر آگاه می شود و با اعلام هشدار محل شروع تشعشعات و شدت آن قابل ردیابی خواهد بود.

مشخصات فنی سنجش آلودگی اشعه رادیواکتیو

زمانی که تابش از داخل دتکتور یا دستگاه تشعشع سنج رادیو اکتیو عبور می کند فرآیند یونیزاسیون اتم های گاز رخ داده که سبب تبدیل اتم ها به یون ها و الکترون های مثبت می شود. در ادامه الکترون های جدا شده به همراه یون های مثبت جذب الکترود ها می شوند و باعث ایجاد جریان می گردد. با تبدیل جریان به سیگنال های الکتریکی مقدار تابش قابل اندازه گیری است. سیستم دستگاه سطح سنج رادیو اکتیو بر اساس روش های مستقیم و غیر مستقیم (سوسوزن) عمل می کند.

نحوه عملکرد رادیو اکتیو سنج

نوع عملکرد دستگاه بر اساس عنصر قابل تشخیص می تواند متفاوت باشد. قابلیت های مختلف دستگاه رادیو اکتیو سنج به سه بخش اصلی تقسیم می شوند که شامل سنجش، حفاظت و کاوش است. سطوح مختلف تشعشات رادیو اکتیو توسط سنسور موجود در دستگاه رادیو اکتیو سنج شناسایی می گردد و دیتا های حاصل از اندازه گیری بر روی نمایشگر قابل مشاهده است. برخی از انواع رادیو اکتیو سنج ها دارای تلکتور هستند که تا شعاع 4 متری اشعه رادیو اکتیو را تشخیص می دهد.

نحوه انتخاب دستگاه رادیو اکتیو سنج

• تاثیر نوع اشعه مورد سنجش در انتخاب دستگاه
• میزان دریافت اطلاعات مورد نظر درباره تابش های رادیو اکتیو
• اهمیت زمان پاسخ دهی دستگاه
• شناسایی نوع ماده رادیو اکتیو
• قابلیت حمل ابزار مورد نظر

تابش رادیو اکتیو

رادیو اکتیویته به پروسه فروپاشی در هسته اتم های ناپایدار گفته می شود که تابش اشعه های خطرناک رادیو اکتیو را به همراه دارد. در طی این فرآیند اتم به پایداری رسیده و با کاهش جرم مواد اولیه انرژی آزاد می شود که نباید در محیط و طبیعت رها شود و بهتر است در قالب انرژی هسته ای حفظ گردد. تابش اشعه رادیو اکتیو شامل سه نوع پرتو مختلف از جمله آلفا، بتا و گاما می باشد. ذرات تشکیل دهنده اشعه آلفا از دو پروتون و دو نوترون تشکیل می شوند که دارای بار الکتریکی مثبت هستند و قدر نفوذ در آب یا جامدات را ندارند و جز ضعیف ترین تشعشات به حساب می آیند.

اما در مقابل پرتو بتا با بار الکتریکی منفی و افزایش قدرت نفوذ وجود دارد. اشعه گاما یک تشعشع الکترومغناطیس است که هیچ نوع بار الکتریکی ندارد و این امر موجب افزایش قابلیت نفوذ این ذرات می گردد و بیشترین قدرت مربوط به ذرات گاما است. اشعه x-ray یک پرتو الکترومغناطیس ساطع شده از ذرات باردار است که حاصل کاهش سطح انرژی در یک میدان کولنی است. در مباحث مرتبط با رادیو اکتیو به مدت زمانی که طی می شود تا خاصیت رادیو اکتیو یک ماده به نصف مقدار برسد فرآیند نیمه عمر گفته می شود. مثلا نیمه عمر کربن معادل 5600 سال است.

کاربرد دستگاه رادیو اکتیو سنج

• سنجش و کاهش میزان آلودگی پرتو های مضر در محیط صنایع فلزی
• رفع مسائل ایمنی محیط
• استفاده در اورژانش ها، بیمارستانها، مراکز فوریت های پزشکی و سازمان ها
• لابراتور های تخصصی پزشکی در زمینه هسته ای
• نیروگاه ها
• محافظت از کارگران انرژی هسته ای و بازرسان
• اندازه گیری و نظارت به منظور حفاظت از اشیا و اشخاص
• پایش سطوح و نواحی تشعشع و ارزیابی مواد خطرآفرین
• به منظور حفاظت از کارگران در معرض اشعه های خطرناک
• ایستگاه های آتش نشانی
• تجهیزات صنعت نفت و گاز