طراحی تابلو برق

طراحی تابلو برق چیست؟

در طراحی تابلو برق ها باید الزامات و استانداردهای بین المللی و ملی رعایت شود، زیرا تابلو برق یکی از ارکان اصلی سیستم برقی ساختمان می باشد که باید طراحی و ساخت آن با دقت بالایی انجام شود تا در بلند مدت بتوان به آسانی از آن استفاده کرد.

اصول طراحی تابلو برق صنعتی

برای طراحی تابلو برق ها به صورت اصولی و همچنین طراحی تمامی تاسیسات الکتریکی باید مراحل زیر را انجام دهید تا طرح شما تاییدیه های لازم را دریافت کرده و برای اجرای یک پروژه مورد استفاده قرار بگیرد. مراحل زیر مراحلی هستند که ما را در مسیر درست و اصولی جهت طراحی تابلو برق قرار می دهند، این مراحل باید به ترتیب صورت بگیرد که در ادامه به بررسی هر یک از این موارد پرداخته ایم.

• تجزیه و تحلیل بار در طراحی تابلو برق
• تعیین سایز هادی ها در طراحی تابلو
• برق تعیین ظرفیت ژنراتورها و ترانسفورماتورها
• بررسی افت ولتاژ بارهای واقع در دورترین نقاط
• محاسبات اتصال کوتاه در طراحی تابلو برق
• انتخاب و تنظیم حفاظت ها
• بررسی صحت عملکرد حفاظت ها و اطمینان از هماهنگی آنها
• انتخاب تجهیزات جانبی در طراحی تابلو برق

1. تجزیه و تحلیل بار در طراحی تابلو برق

برای تجزیه و تحلیل بار در طراحی تابلو برق در ابتدا باید توان مورد نیاز و محل قرارگیری بارها را مشخص کرده و سپس تابلوهای تقسیم را برای محاسبه طول مسیر رسانا بررسی کنیم و در آخر هم توان مصرفی کل را با شاخصه هایی مانند ضریب همزمانی و ضریب دیماند (در مصرف کننده های دیماندی) برای ساخت و طراحی تابلو برق ارزیابی می کنیم.

2. تعیین سایز هادی ها در طراحی تابلو برق

به جهت تعیین سایز هادی ها در طراحی تابلو برق باید، بار هادی و سطح مقطع هادی را مشخص کنیم که تمام این اطلاعات بسته به نوع هادی مصرفی، در طراحی تابلو برق تعیین می شود، برای مثال هادی ما از چه نوع سیمی می باشد یا ساختار و تعداد رشته های آن به چه صورت است.

3. تعیین ظرفیت ژنراتورها و ترانسفورماتورها

برای تعیین ظرفیت ژنراتورها در طراحی تابلو برق باید به تکفاز یا سه فاز بودن، جوشکاری، دائم کار یا اضطراری بودن ژنراتورها هم دقت کرد چون این عوامل می توانند در تعیین ظرفیت تاثیرگذار باشند. در ابتدای کار در زمان تعیین ظرفیت ژنراتور باید احتمال رشد بار در آینده را نیز در نظر بگیریم؛ ظرفیت ژنراتور های کوچک که بیشتر برای مصارف خانگی کاربرد داشته، ظرفیتی بین 5 کیلووات تا 50 کیلووات دارد و همچنین ژنراتورهای صنعتی بین 50 کیلووات تا 3 مگاوات ظرفیتشان در طراحی تابلو برق برآورد می شود. مراحلی که برای تعیین ظرفیت ژنراتور در طراحی تابلو برق باید انجام دهیم مراحلی ساده اما بسیار کمک کننده هستند؛ ابتدا لیستی از تجهیزاتی که برای راه اندازی به ژنراتور متصل می شوند را آماده می کنیم و میزان مصرف جریان لحظه ای شروع به کار این تجهیزات را در نظر می گیریم و در آخر باید مجموع کل توان مصرفی را در واحدهای KVA یا KW محاسبه کنیم.

در تعیین ظرفیت ترانسفورماتورها در طراحی تابلو برق باید دو مشخصه مقدار متوسط و مقدار حداکثر بار مصرفی را در نظر بگیریم که در بیشتر مواقع تنها به مقدار حداکثر بار مصرفی توجه شده و به عوامل دیگری مانند شرایط جوی و یا احتمال رشد بار در آینده توجهی نمی شود. این مسئله که ظرفیت تراسفورماتورها را در حالت حداکثر بار در نظر می گیرند، باعث ایجاد ظرفیت های بلااستفاده شده که این امر موجب افزایش انرژی و هزینه های بالا می شود.برای اندازه گیری ظرفیت ترانسفورماتور تکفاز در طراحی تابلو برق از فرمول P= V × I استفاده می شود. در صورتی که بخواهید ظرفیت را براساس KVA محاسبه کنید باید از فرمول KVA= (V × I) / 1000 استفاده کنید.

برای اندازه گیری ظرفیت ترانسفورماتور سه فاز از فرمول P= √3 x V x I استفاده می شود. در صورتی که بخواهید ظرفیت را براساس KVA محاسبه کنید باید از فرمول KVA = (√3 x V x I) / 1000 در طراحی تابلو برق استفاده کنید.

4. بررسی افت ولتاژ بارها در طراحی تابلو برق

در طراحی تابلو برق برای بررسی افت ولتاژ بارهای واقع در دورترین نقاط در ابتدا باید بدانیم چرا این اتفاق می افتد. افت ولتاژ زمانی رخ می دهد که اختلاف ولتاژ بین منبع و مصرف کننده در یک مدار به وجود بیاید. از دلایل افت ولتاژ می توانیم به جنس سیم، قطر سیم، طول سیم و جریان عبوری از سیم اشاره کنیم که در صورت رخ دادن خطا در یکی از موارد بالا افت ولتاژ اتفاق می افتد. برای محاسبه افت ولتاژ از فرمول ΔU= Ua – Ue استفاده می کنیم؛ اما باید به این نکته توجه کنید عدد به دست آمده به عنوان عدد افت ولتاژ نباید از حداکثر مقدار تعیین شده بیشتر باشد.

برای جلوگیری از افت ولتاژ می توانیم از ترانس برق استفاده کنیم، همچنین با محافظت از مدار در برابر اتصال کوتاه می توانیم مانع از افت ولتاژ شویم. در صورت مشاهده افت ولتاژ قبل از اینکه آسیبی باعث آسیب شود باید آن را برطرف کنیم یکی از کارهایی که می توانیم برای جبران ولتاژ انجام دهیم آن است که مقاومت سیم را تا حد مجاز پایین بیاوریم.

5. محاسبات اتصال کوتاه در طراحی تابلو برق

در طراحی تابلو برق باید محاسبات اتصال کوتاه لازم را در دو نقطه زیر انجام داد.

• در محل باس بار ها یا شینه: محاسبه جریان اتصال کوتاه ماکزیمم (MAX)
• در محل انتهای خطوط: محاسبه جریان اتصال کوتاه مینیمم (MIN)

6. انتخاب و تنظیم حفاظت ها در طراحی تابلو برق

حفاظت در طراحی تابلو برق امری مهم است اما اینکه حفاظت درستی را برای انجام کاری در نظر بگیریم از عملکرد حفاظت بسیار مهم تر است که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است.

• در طراحی تابلو برق ظرفیتی که برای کلید و فیوزها در نظر می گیریم باید ظرفیت آن، بالاتر از ماکزیممی باشد که برای جریان اتصال کوتاه در نظر گرفته ایم.
• در طراحی تابلو برق جریان تعیین شده برای بار نباید بیشتر از جریان نامی فیوز باشد و همچنین فیوزها و کلیدها باید کمتر از جریان تعیین شده برای رسانا باشند.
• حفاظتی که در طراحی تابلو برق تعیین می کنیم باید با نوع باری که قرار است از آن حفاظت شود هماهنگ باشد.

پس از آن که حفاظت های مورد نظر را تعیین کردیم باید از اینکه این حفاظت ها درست عمل می کنند مطمئن شویم. برای درک بهتر چند نمونه از بررسی حفاظت ها در طراحی تابلو برق را در ادامه شرح می دهیم.

• بررسی حفاظت تعیین شده برای تماس غیر مستقیم: برای بررسی این حفاظت در طراحی تابلو برق باید به سیستم توزیع مربوطه توجه کرد و طبق آن حفاظت های لازم را تعیین کرد.
• بررسی حفاظت تعیین شده برای اضافه بار: برای حفاظت در مقابل اضافه بار در طراحی تابلو برق باید جریان نامی فیوز و جریان مجاز هادی ها را مورد بررسی قرار دهیم.
• بررسی حفاظت تعیین شده برای اتصال کوتاه: بررسی که برای مقابله با اتصال کوتاه در طراحی تابلو برق باید انجام شود این است که به نسبت مقدار ولتاژ یا انرژی که در زمان اتصال کوتاه از کلید عبور خواهد کرد، باید تحمل جریان بیشتر از مقداری باشد که برای کل کابل ها تعیین شده است.

7. بررسی و اطمینان از عملکرد و هماهنگی حفاظت ها در طراحی تابلو برق

پس از بررسی عملکرد درست حفاظت ها باید از هماهنگی حفاظت ها در طراحی تابلو برق نیز مطمئن شویم برای مثال باید حفاظت مدنظر با کلیدهای مورد استفاده در تابلو برق تناسب داشته باشد.

8. انتخاب تجهیزات جانبی در طراحی تابلو برق

تجهیزات جانبی همیشه به کمک تجهیزات اصلی آمده و از آنها پشتیبانی می کنند در طراحی تابلو برق ها نیز ما باید فضایی به صورت منطقی و عملی برای تجهیزات جانبی در نظر بگیریم زیرا بسیاری از این تجهیزات جانبی اهمیتی برابر با تجهیزات اصلی تابلو برق دارند مانند سیستم های برق اضطراری، همچنین برای تهیه تجهیزات جانبی هم باید مانند خرید تجهیزات اصلی استانداردهای ملی و شرکت توزیع منطقه را در نظر گرفت و از فروشندگان معتبر و دارای خدمات پس از فروش تجیزات مورد نظر را تهیه کرد.

استاندارد طراحی تابلو برق

تمامی متخصصین و سازندگان مطرح در این حوزه از استانداردهای تعیین شده در سطح جهانی و بین المللی استفاده می کنند، برای مثال برای طراحی تابلو برق های فشار ضعیف از استاندارد IEC61439 و در طراحی تابلو برق های فشار متوسط از استاندارد IEC62271 استفاده می شود همچنین استانداردهای دیگر مثل استاندارد شرکت توزیع برق توانیر استانداردی ملی محسوب می شود که سازندگان با رعایت آنها تجربه بهتری در امور ساخت و طراحی تابلو برق خواهند داشت؛ حال سوال پیش می آید چرا با وجود استاندارد های یکسان چندین سازنده تابلو برق داریم؟ سازندگان تابلو برق در بحث استاندارد تابلو با یکدیگر متفاوت نیستند بلکه تنها در عملکرد تفاوت هایی با یکدیگر دارند که این تنها دلیل تعدد سازندگان تابلو نیست، تعدد سازندگان تابلو برق دلیل دیگری هم دارد که آن را می توان آگاهی بیشتر مردم نسبت به کار تابلو برق در نتیجه تقاضا برای ساخت و نصب آن دانست.

طراحی تابلو برق های فشار ضعیف

در طراحی تابلو برق های فشار ضعیف باید به نکاتی که در زیر آمده دقت کنید.

• در ابتدای کار طراحی تابلو برق باید مدار را طراحی کنیم که برای طراحی مدار نیاز به داده هایی مانند نوع فرکانس، ولتاژ ورودی و نوع جریان داریم.
• برای خرید تجهیزات الکتریکی در طراحی تابلو برق باید به کاتالوگ ها و راهنماهای مربوطه رجوع کرد؛ زیرا در کاتالوگ ها تمامی مشخصات وجود دارد تا سازنده و طراح تابلو برق بتواند با داکیومنتی که از مشتری دریافت کرده بهترین خرید را داشته باشد.
• به هنگام طراحی تابلو برق در انتخاب کابل های I/O و شینه ها دقت کافی را داشته باشید چون این دو تجهیز باید توانایی تحمل باری که برای آنها در نظر گرفته شده را داشته باشند.
• در طراحی تابلو برق باید به این نکته توجه داشت که برای انشعابات تابلوها با قدرت های متفاوت، نمی توان به صورت یکسان عمل کرد برای مثال برای انشعاب تابلوهای سه فاز با قدرت کم، از ترمینال استفاده می شود، این در صورتی است که انشعابات در تابلوها با قدرت متوسط یا بالا باید از چهار شینه استفاده شود. این چهار شینه به شکل متفاوتی نصب می شوند؛ سه شینه که آنها را با نام های R، T و S می شناسیم قسمت بالایی تابلو و روی مقره ها نصب شده و یک شینه باقی مانده در قسمت پایین تابلو روی عایق نصب می شود که آن را با نام شینه نول می شناسیم.
• در طراحی تابلو برق ها باید طبق استانداردهای موجود و با توجه به فاکتورهایی مثل شرایط جوی محیط، شرایط مکانیکی و غیره حفاظت را برای کل شبکه، کارکنان و مصرف کننده ها در نظر بگیریم.
• در طراحی تابلو برق ها حتما باید سیستم حفاظت سیم نول لحاظ شود.
• در طراحی تابلو برق ها باید فضای داخل تابلو برق را بیشتر از فضایی که تجهیزات اشغال می کنند در نظر بگیریم، این کار در طراحی تابلو برق به این علت انجام می شود که در صورت به وجود آمدن مشکل بتوان به راحتی به تجهیزات دسترسی داشت؛ همچنین در نظر گرفتن فضای بیشتر در طراحی تابلو برق به هنگام نصب تجهیزات کار را آسان تر می کند.
• برای کم کردن احتمال به وجود آمدن اتصال کوتاه و قوس الکتریکی باید فضایی بیشتر از فضای مورد نیاز تجهیزات تابلو در طراحی تابلو برق در نظر گرفت.
• در طراحی تابلو برق باید محل قرارگیری دستگاه های اندازه گیری را به گونه ای در نظر بگیریم که مشاهده نتایج اندازه گیری و یا مقایسه آنها به سهولت انجام شود، برای مثال برای مقایسه سه جریان سه فاز باید آمپرمترهای تعبیه شده برای سه فاز را در کنار یکدیگر قرار داد.
• در طراحی تابلو برق های کوچک و بزرگ باید به حرارت داخل تابلو بسیار توجه کرد تا در محدوده مشخص شده باشد و طراحی تابلو برق کوچک را باید به گونه ای انجام داد که هوا در داخل تابلو دائماً در گردش باشد اما برای کنترل حرارت در طراحی تابلو برق های بزرگ می توان از سیستم های تهویه مناسب استفاده کرد.
• در طراحی تابلو برق باید برای امنیت درب های تابلو هم راهکاری ارائه داد تا فقط اپراتور ها امکان دسترسی به داخل تابلو را داشته باشند برای این کار می توان از دستگیره ها، کلید و یا وسیله های خاص حفاظتی استفاده کرد.
• می توان در طراحی تابلو برق محل کابل های I/O را مشخص کرد، همچنین پیشنهاد می شود برای تقسیم جریان در دو طرف شینه کابل ورودی را وسط شینه متصل کنید این کار علاوه بر تقسیم جریان در دو طرف شینه، مقرون به صرفه نیز می باشد.
• قبل از اجرای طرحی که برای تابلو برق در نظر گرفته اید باید یک نقشه از چگونگی کار تجهیزات و اجرای آنها روی تابلو برق، تهیه کنید. می توانید در این نقشه مواردی مثل چگونگی نصب و مکان نصب تجهیزات داخلی، اندازه خارجی تابلو برق و غیره را در طراحی تابلو برق بیان کنید.

عموما در طراحی تابلو برق سه بخش مجزا در نظر گرفته می شود که شامل بخش ورودی، کنتور، بخش خروجی می شود.

• بخش ورودی در طراحی تابلو برق؛ تجهیزاتی مثل خازنها، کلیدها، شینه و غیره در این بخش قرار دارد.
• بخش کنتور در طراحی تابلو برق ؛ این بخش مربوط به نوع کنتورها یعنی سه فاز و تک فاز می باشد.
• بخش خروجی در طراحی تابلو برق؛ این قسمت برای کلیدهای خودکار، کلید مینیاتوری و همچنین شینه ارت می باشد.

بخش ورودی در طراحی تابلو برق

در طراحی تابلو برق برای بخش ورودی تابلو استاندارهایی تعیین شده که آنها را با هم بررسی می کنیم.

• در ابتدای کار طراحی تابلو برق باید به درب تابلو توجه کنیم؛ درب تابلو باید به گونه ای طراحی شود که علاوه بر استحکام مکانیکی، در حین کار کمترین لرزش را داشته باشد.
• همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید در طراحی تابلو برق، چراغ سیگنال باید روی درب ورودی و به فاصله 8 تا 10 سانتیمتر از قسمت بالایی تابلو نصب شود و فاصله بین چراغ ها باید به اندازه قطر یک چراغ باشد؛ همچنین نحوه نصب چراغ ها در طراحی تابلو برق باید به ترتیب رنگ های موجود در عکس یعنی؛ قرمز، زرد و سبز (از چپ به راست) تعیین شود. چراغ های سیگنال هم نیاز به حفاظت دارند به همین منظور؛ باید تغذیه آنها از شینه اصلی کلید اتوماتیک (شینه خروجی کلید) انجام شود و کلیدهای مصرفی برای حفاظت چراغ سیگنال باید از نوع مینیاتوری تندکار 2 یا 4 آمپر باشد.
• در طراحی تابلو برق باید برای سر سیم های چراغ سیگنال کد اختصاصی در نظر گرفت.
• توجه به اندازه سطح مقطع سیم در سیم کشی بخش ورودی در طراحی تابلو برق بسیار اهمیت دارد.
• همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، هواکش هایی از نوع کرکره ای روی درب تابلو برق نصب شده اند، این هواکش ها معمولا در سایزهایی به طول 8 تا 10 سانتیمتر تک ردیفه و 4 تا 6 سانتیمتر چهار ردیفه ارائه می شوند و محل نصب آنها معمولا در محدوده 2 سانتیمتری از لبه بالایی و پایینی با رعایت حریم از طرفین می باشد، همچنین باید به طراحی و فیلتر هواکش ها جهت رعایت درجه حفاظت تابلو دقت داشت.
• از نوار فرم و یا لوله خرطومی برای سیم کشی بین داکت ها و کلید مینیاتوری در طراحی تابلو برق استفاده می شود.
• شینه ارت موجود در بخش ورودی را حتما باید با شینه نول توسط شینه 5*20 همبندی کنید.
• جهت بالا بردن ایمنی کارکنان و محدود کردن دسترسی آنها در طراحی تابلو برق به قفل هایی نیاز داریم که از لبه بالا و پایین به اندازه 10 تا 15 سانتیمتری روی درب ورودی نصب شوند. مهمترین قفل های تابلو برق را می توان قفل طرح زیمنسی، قفل زبانه کوتاه و بلند، قفل های مثلثی، قفل های پلمپ شونده دانست که قفل پیشنهادی برای درب ورودی قفل زیمنسی قابل پلمپ می باشد.
• در طراحی تابلو برق در نظر گرفتن جایگاهی برای نصب علامت خطر به ابعاد 12 سانتیمتر روی درب ورودی تابلو به همراه شماره فوریت های برق یعنی 121 الزامی می باشد، محل نصب این تابلو فلزی وسط درب ورودی تابلو می باشد.
• جایگاه پلاک مشخصات در طراحی تابلو برق را می توان بر روی دو درب خروجی و ورودی در نظر گرفت اما اگر مایلید پلاک مشخصات را بر روی درب ورودی نصب کنید، محل نصب آن از لبه پایین (در سمت لولا) در فاصله 10 سانتیمتری می باشد.
• نصب روبند در تابلو برق، این کار جهت ایمنی بیشتر انجام می شود که می توان از آن برای نصب کلیدهای اتوماتیک و مینیاتوری استفاده کرد، روبندها به شکل یک لنگه و با لولا سه تکه و مستحکم ساخته می شوند؛ لازم به ذکر است روبند و درب اصلی دارای قفل های مجزا هستند.
• در طراحی تابلو برق برای اطمینان از سالم بودن خازن می توان برشی روی روبند به اندازه یک کلید مینیاتوری دو پل دقیقا رو به روی شکاف نشان دهنده وضعیت خازن ایجاد کرد و وضعیت خازن را بدون بازکردن درب ها بررسی کرد جهت حفاظت از این قسمت از طلق های روشن برای پوشش دادن آن استفاده می کنند.
• بر روی روبند می توان برچسب هایی که شماره کلیدهای مینیاتوری را مشخص می کنند، در سمت ورودی کلید با رعایت نظم نصب کرد.
• در طراحی تابلو برق باید برشی که برای کلیدهای مینیاتوری ایجاد شده، به شکلی باشد که به راحتی بتوان مشخصات فنی کلید را مشاهده کرد و محل نصب آن بالاتر از سطح روبند باشد، همچنین باید طول برش و با تعداد کلیدهای مینیاتوری که در تابلو برق استفاده می شود تناسب داشته باشد.
• همانطور که گفتیم قفل روبند و درب اصلی به صورت جداگانه می باشد که پیشنهاد می شود برای قفل روبند هم از قفل طرح زیمنسی پلمپ استفاده شود، این نوع قفل ثابت و غیرقابل چرخش می باشد که محل نصب آن در فاصله 2 سانتیمتری به سمت کنتور (در قسمت کلاف روبند) باید نصب شود که فاصله بین این دو قفل از یکدیگر باید برابر با 30 سانتیمتر باشد.
• در طراحی تابلو برق جایگاه کابل تغذیه را باید در قسمت پایین تابلو به شکلی در نظر گرفت که این کابل در امتداد شینه وسط، قرار بگیرد. همچنین برای نصب کابل ورودی باید فاصله استاندارد تعریف شده کابل ورودی از کف را رعایت کنید.
• در طراحی تابلو برق جایگاه کابل تغذیه را باید در قسمت پایین تابلو به شکلی در نظر گرفت که این کابل در امتداد شینه وسط، قرار بگیرد. همچنین برای نصب کابل ورودی باید فاصله استاندارد تعریف شده کابل ورودی از کف را رعایت کنید.
• در طراحی تابلو برق در قسمت داخلی برای نظم کابل ها از گلند (برای تابلوهای روکار) و بست کابل (برای تابلوهای توکار) استفاده می شود.
• در طراحی تابلو برق در قسمت داخلی بخش ورودی در مواردی مثل سمت خروجی کلید، سمت ورودی کلید اتوماتیک (کلید اصلی 160 آمپر و بالاتر) و در صورت قراگیری کلید بدون برش در شینه (کلید 160 آمپر و بالاتر) بهتر است از رابط فابریک یا همان شینه استفاده شود.
• در طراحی تابلو برق باید محل نصب خازن ها را در جایی در نظر گرفت که از قسمت بالایی و قسمت رو به رویی امکان دسترسی داشته باشد و فاصله خازن ها با دیگر تجهیزات موجود در داخل تابلو حداقل 3 سانتیمتر باشد، این مقدار فاصله برای شینه ها متفاوت است، یعنی فاصله خازن تا شینه باید حداقل 6 سانتیمتر باشد.
• در طراحی تابلو برق باید نوع کلیدها هم مشخص شود مثلا باید کلید اصلی را یک کلید MCCB که دارای رله حرارتی و قدرت قطع 15 کیلو آمپری باشد انتخاب کرد، همچنین این نوع کلید در این مکان باید غیر قابل تنظیم باشد، همچنین کلیدهای مینیاتوری در بخش ورودی را باید با توجه به قدرت انشعابات انتخاب کرد.
• جریان نامی کلیدهای داخلی تابلو را شرکت توزیع برق با فاکتورهای مختلفی که دارد مشخص می کند. همچنین با داشتن اطلاعات زیر می توان محدوده کلید اصلی و کابل های مصرفی در تابلو برق های مسکونی، اداری و تجاری را مشخص کرد.
• در طراحی تابلو برق باید فاصله شینه هم رعایت شود، فاصله شینه ها از یکدیگر ، باید برابر 2 سانتیمتر باشد در صورتی که امکان قرار دادن شینه ها در این فاصله وجود نداشت از جداکننده استفاده می شود.
• برای نصب داکت های عمومی باید این مورد را در نظر گرفت که باز و بسته کردن از سمت درب ورودی آسان باشد، عموما این گونه نصب برای داکت های عمومی می باشد که بین کنتور و بخش ورودی قرار دارند.
• چراغ روشنایی برای ورودی تابلو باید از کنتور عمومی تغذیه شود ولی باید توجه داشت که اینگونه نصب و تغذیه از کنتور عمومی جلوی باز و بسته شدن روبند را نگیرد. نبود انشعاب عمومی برای تغذیه روشنایی را هم در طراحی تابلو برق باید در نظر گرفت که در این حالت تغذیه از طریق شینه اصلی انجام می شود و برای محافظت از آنها از کلید مینیاتوری 6 آمپری استفاده می شود.

بخش کنتورها در طراحی تابلو برق

در طراحی تابلو برق برای بخش کنتورها هم استاندارهایی بیان شده که آنها را با هم بررسی می کنیم.

• در قسمت درب ورودی تابلو برق در مورد مشخصه های درب گفتیم که باید مستحکم، بدون لرزش باشد که این موارد برای درب کنتور تابلو هم صدق می کند.
• قفل روی درب تابلو برق باید از مدل طرح زیمنس پروانه ای باشد، محل نصب این دو قفل از لبه و بالا و پایین به اندازه 15 سانتیمتری باید نصب شود که عملکرد آن برای قفل کردن درب ورودی و خروجی می باشد.
• در طراحی تابلو برق در قسمت کنتور، برای مشاهده بهتر کنتورها از طلق مستحکمی که آنتی UV بوده و ضخامت آن برابر با نیم سانتیمتر می باشد در وسط درب قسمت کنتوری استفاده می شود اما لازم به ذکر است برای حفظ IP تابلو برق بعد از نصب طلق از نوارهای درزگیر آنتی UV فنردار استفاده کنید.
• باید بر روی طلق نصب شده لوگو شرکت برق، موارد مدیریت مصرف به صورت لیزری و در ابعاد (عرض*طول) حداقل 40*30 سانتیمتر و حداکثر 80*60 سانتیمتری حک گردد.
• عرض درب تابلو در بخش کنتوری با توجه به تعداد کنتورها می تواند تغییر کند برای مثال در تابلوهای تک درب عرض درب قسمت کنتوری حداکثر تا 80 سانتیمتر و عرض در تابلوهای دو درب در قسمت کنتوری برابر با حداکثر 60 سانتیمتر می باشد.
• در طراحی تابلو برق از یک پشتیبانی مکانیکی برای اطمینان از محکم بودن روبندها و درب ها و همچنین طلق روی درب کنتوری استفاده می شود.
• روشنایی در قسمت کنتوری متفاوت بوده و برای روشنایی این قسمت از دو بخش مجزا استفاده می شود، یعنی از لبه خارجی سقف در بالا توسط میکروسوئیچ و در یک جهت با چراغ و همچنین در قسمت لولا ها قرار می گیرد که به این شکل کار روشنایی را انجام می دهد.
• در طراحی تابلو برق در قسمت کنتوری، برای نصب کنتورها به دو صورت موازی و افقی از صفحات مخصوصی که برای نصب کنتور می باشند، استفاده می کنند تا کنتورها در کنار یکدیگر نصب شوند. ابعاد این صفحات برای نصب کنتورهای تکفاز و سه فاز متفاوت می باشد. برای مثال در کنتورهای تکفاز عرض آن حداقل 20 سانتیمتر و حداقل عرض در کنتورهای سه فاز برابر با 30 سانتی متر می باشد در صورت استفاده از روشنایی در این قسمت عرض صفحات به اندازه 4 سانتیمتر بیشتر می شود.
• در طراحی تابلو برق در قسمت کنتوری، برای نصب کنتورها به دو صورت موازی و افقی از صفحات مخصوصی که برای نصب کنتور می باشند، استفاده می کنند تا کنتورها در کنار یکدیگر نصب شوند. ابعاد این صفحات برای نصب کنتورهای تکفاز و سه فاز متفاوت می باشد. برای مثال در کنتورهای تکفاز عرض آن حداقل 20 سانتیمتر و حداقل عرض در کنتورهای سه فاز برابر با 30 سانتیمتر می باشد در صورت استفاده از روشنایی در این قسمت عرض صفحات به اندازه 4 سانتیمتر بیشتر می شود.
• اگر تعداد کنتورهای شما بیشتر از موارد ذکر شده بود می توانید از الگوهایی که در ادامه ذکر می شود برای محاسبه صفحات نصب استفاده کنید.

• در طراحی تابلو برق نوع پیچ هایی که در نصب صفحات کنتور در داخل بخش کنتوری نیاز می باشد را مشخص کنید، توصیه می شود از پیچ های تلگرافی استفاده شود.
• در حین طراحی تابلو برق باید به این نکته توجه شود که بعد از نصب صفحات، امکان استفاده از سیم کشی های پشت صفحات وجود ندارد به همین منظور برای اینکه بتوانیم برای سیم های مصرفی کنتور، راهی به جلو تابلو باز کنیم نیاز است برش هایی با ابعاد متفاوت برای کنتورهای تکفاز (برش به ابعاد 2.6) و سه فاز (برش به ابعاد 3.5) ایجاد کنیم تا انتقال سیم به جلو تابلو به راحتی انجام شود البته در ایجاد برش ها باید دقت کنید تا این برش ها در جای درست یعنی زیر فریم پلمپ شده کنتور قرار بگیرد.
• فاصله ای که برای صفحه تقویتی تابلو تا صفحه نگهدارنده کنتور در نظر گرفته شده عددی معادل 10 سانتیمتر می باشد.
• از طریق برش ایجاد شده که در مورد قبل گفتیم سیم های مصرفی برای هر کنتور را از آنها به بیرون کشیده و با بست مخصوص آنها را محکم می کنیم. این محکم کردن سیم ها به معنی ثابت نگه داشتن آنها نیست، چون لازم است بتوانیم طول سیم ها را کم یا زیاد کنیم که استاندارد طول سیم خارج شده از دریچه برابر با 7 تا 9 سانتیمتر است.
• در طراحی تابلو برق باید به سیم های خارج شده از صفحات توجه کرد و آنها را با سرسیم های با کیفیت بالا و هماهنگ با سطح مقطع آن سیم به صورت دندانه ای پرس کرد.
• در طراحی تابلو برق در جهت نظم دهی سیم کشی های تابلو، باید از داکت های مناسب استفاده شود.
• تمام سیم های مصرفی باید زیر فریم کنتور قرار بگیرد به همین جهت در طراحی تابلو برق و در قسمت کنتوری باید طبق استانداردها فضای قرارگیری کنتورها را مشخص کرد.
• طریقه جایگذاری کنتورها در طراحی تابلو برق در قسمت کنتوری که به صورت تک درب می باشد به ترتیب معادل کنتور تکفاز، کنتور سه فاز، کنتور عمومی و کنتور مرجع می باشد، اما در تابلوهایی با بخش کنتوری دو درب چینش کنتورها به شکل دیگری انجام می شود، این چینش به این صورت است که چینش از درب سمت چپ شروع شده یعنی سلول اول در ردیف اول درب سمت راست ادامه آخرین ردیف سلول سمت چپ می باشد برای درک بهتر به عکس زیر توجه کنید.

بخش خروجی در طراحی تابلو برق

در طراحی تابلو برق برای قسمت خروجی نکاتی ذکر شده که به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

• توصیه می شود نوع قفل درب اصلی و روبند در بخش خروجی هم مانند بخش کنتوری، دو قفل طرح زیمنسی پروانه ای باشد که محل نصب آنها به فاصله 10 تا 15 سانتیمتری از لبه بالا و پایین درب و روبند می باشد، به عبارتی در تمامی قفل های بخش ورودی، کنتور و خروجی باید در یک راستا باشند.
• در بخش خروجی می توانیم هواکش چهار ردیفه، در ابعاد 8 تا 10 سانتیمتری نصب کنیم، اگر به خاطر داشته باشید در بخش ورودی هم می توانستیم دو نوع هواکش نصب کنیم، در صورتی که قصد دارید هواکشی بر روی درب خروجی نصب کنید محل نصب آن را هم راستای هواکش نصب شده بر روی درب ورودی در نظر بگیرید.
• در طراحی تابلو برق، روبند بخش خروجی باید دارای درب تکی و لولای سه تکه باشد که برای زیاد شدن فضا در قسمت خروجی، محل نصب روبند را در فاصله 13 سانتیمتری نسبت به کف تابلو در نظر می گیریم.
• برش ایجاد شده بر روی روبند شرایط کاملا یکسانی با روبند بخش ورودی دارد یعنی باید مشخصات کلید کاملا نمایان بوده و به آسانی باز و بسته شوند.
• در طراحی تابلو برق برچسبی را تحت عنوان هشدار از جنس فلز بر روی روبند بخش خروجی نصب می کنند، این برچسب نشان دهنده این است که سیم کشی های داخل واحد به فیوزهای خروجی، اتصالی سالم و درست است.
• شینه ارت و اتصالات آن در بخش خروجی با اندازه 52 نصب می شوند که محل نصب آنها را می توان در جهت نصب کلیدهای مینیاتوری در نظر گرفت که فاصله آن از داکت خروجی برابر با 3 سانتیمتر است.
• در طراحی تابلو برق در صورت درخواست مشتری می توان کلیدهای مینیاتوری که آمپرهای یکسان دارند را از نوع کلاس B (تندکار) در نظر گرفت.
• در طراحی تابلو برق، در بخش خروجی باید شرایط خاصی را برای نصب کلیدهای مینیاتوری در نظر بگیریم، برای مثال باید این نوع کلیدها را بر روی یک صفحه جداگانه که دارای ویژگی های جداشوندگی، ضخامت صفحه 1.5 میلیمتر، مقاومت بالا و ضخامت رنگی 80 میکرون می باشد، نصب کرد.
• فراهم کردن روشنایی در قسمت خروجی تابلو هم شرایط نصب یکسانی با قسمت ورودی دارد داشته باشد.
• در طراحی تابلو برق بعد از داکت کشی سیم ها در بخش خروجی باید 30 درصد از فضای داکت را خالی بگذاریم این کار به دلیل احتمال توسعه تابلو انجام می شود. برای محاسبه دقیق فضای داکت لازم است بدانید که هر رشته سیم فضایی معادل یک سانتیمتر مربع در طول داکت را اشغال می کند. همچنین توجه داشته باشید جنس داکت ها از نوع خودسوز نباشد.
• نکات مهمی که در مورد داکت خروجی باید رعایت شود به شرح زیر است.
  • تمام سیم کشی تابلو را در یک داکت قرار ندهید، یعنی داکت سیم های قسمت خروجی باید با داکت سیم کشی های داخل تابلو متفاوت باشد.
  • امکان رها کردن انتهای سیم به صورت آزاد وجود ندارد، داکت مورد نظر توسط یک داکت متقاطع بسته می شود اما باید از کف تابلو به اندازه 10 تا 15 سانتیمتر ارتفاع داشته باشد.
  • فاصله ای که بین کلیدهای مینیاتوری و داکت خروجی در بخش خروجی در نظر گرفته شده معادل 20 سانتیمتر می باشد.
• در طراحی تابلو برق به این نکته توجه کنید که امکان توسعه تابلو در آینده وجود دارد پس محل نصب داکت عمومی را به گونه ای طراحی کنید که بتوان به راحتی از قسمت خروجی به آن دسترسی داشت. لازم به ذکر است داکت عمومی در بین قسمت کنتوری و کلیدهای مینیاتوری خارجی قرار دارد.
• باید درب قسمت خروجی، جهت ایمنی بیشتر با نوار درزگیر، ایمن شود، یعنی لبه های بخش های کنتوری، ورودی و خروجی بعد از بسته شدن درب تابلو به نوار درزگیر و آب بندی بچسبند، این نوار درزگیر می تواند تا عرض 2 سانتیمتر باشد، همچنین می توان از نوار شیاردار برای محافظت از لبه ها استفاده کرد.

مشخصات الکتریکی تجهیزات در طراحی تابلو برق

جهت طراحی تابلو برق به شکل اصولی باید اطلاعاتی نظیر شرایط محیطی مناسب، مشخصه های الکتریکی تجهیزات و غیره را در اختیار داشته باشید، اطلاعات زیر در این خصوص در اختیار شما قرار گرفته است.

مشخصات لوازم اندازه گیری در طراحی تابلو برق

در طراحی تابلو برق لازم است مشخصات مکانیکی جهت انتخاب لوازم اندازه گیری مناسب برای تابلو را در اختیار داشته باشیم، همچنین برای تشخیص اینکه کدام یک از لوازم اندازه گیری مناسب تابلو ما می باشد نیاز به داشتن اطلاعاتی در مورد لوازم اندازه گیری داریم که در ادامه می توانید این اطلاعات را مشاهده کنید.

لازم است توضیحات تکمیلی جهت مشخصات مکانیکی تابلو و همچنین مشخصات الکتریکی لوازم اندازه گیری تابلو خدمت شما بیان کنیم.

مشخصات الکتریکی لوازم اندازه گیری در طراحی تابلو برق

• در طراحی تابلو برق باید سطح مقطع سیم های مصرفی را بر اساس آمپرهای درخواستی و استانداردهای موجود انتخاب کرد.
• خازن های خشک که ظرفیت آنها را باید طبق استانداردها در طراحی تابلو برق انتخاب کرد، در حین تخلیه ولتاژ خازن باید بتواند در مدت 60 ثانیه به کمتر از 75 ولت برسد همچنین توسط سیم شماره 2.5 شینه ارت ورودی و خازن ها را به یکدیگر متصل کنید.
• کلیدهای مینیاتوری که در هر دو قسمت مشخصات طراحی تابلو برق ذکر شد باید طبق یک الگو خاصی در کنار هم قرار بگیرند، این ترتیب از بالا به پایین را کلیدهای مینیاتوری روشنایی، کلید مینیاتوری کنتور تکفاز، کلید مینیاتوری کنتور سه فاز و کلید مینیاتوری کنتور عمومی تشکیل می دهند.
• کلید اصلی غیرقابل تنظیم بوده و جهت حفاظت استفاده می شود و محل نصب آن را در طراحی تابلو برق، می توان به شکل عمود و در بخش پایینی قسمت خروجی تابلو در نظر گرفت، جهت اتصال این کلید به پل ها حتما از چهار عدد پیچ و مهره استفاده کنید.

مشخصات مکانیکی در طراحی تابلو برق

• در مورد ضخامت بدنه در جدول بالا گفته شد، اما نیاز است بخش هایی که در حین ساخت، جوشکاری شده با فرز کاملا صاف و یکنواخت شود. همچنین در صورت نیاز به جابه جایی در آینده بهتر است صفحه ای (به اندازه 100*100*3 میلیمتر) روی بخش بالایی و کناره های تابلو نصب شود بهتر است برای جابه جایی از جرثقیل استفاده شود که در این صورت لازم است سوراخ هایی به اندازه 2.5 سانتیمتر بر روی این صفحات ایجاد کنید تا جا به جایی به آسانی صورت گیرد.
• رنگ الکترواستاتیکی که در بالا گفته شد باید از نوع کوره ای باشد تا دوام بیشتری در برابر عوامل محیطی از خود نشان دهد.
• در طراحی تابلو برق ارتفاع تابلو طبق تعداد کنتورهای آن محاسبه می گردد و به صورت استاندارد در بازه 80 تا 140 سانتیمتری قرار دارد اما اگر بخش کنتوری ما در طراحی تابلو برق دارای دو درب باشد طول تابلوها به 260 سانتیمتر هم می رسد اما بخش کنتوری (غیر دیماندی) نمی تواند عمقی بیشتر از 20 سانتیمتر داشته باشد.
• در صورتی که در طراحی تابلو برق فضای بیرونی را در نظر گرفته اید، یک سقف مسطح و بدون هیچ جوشکاری برای روی تابلو برق بسازید تا در شرایط جوی مختلف تابلو برق بتواند عملکردی درست داشته باشد و حتما باید این سقف به سمت جلو خم شده باشد.
• اگر در هنگام طراحی تابلو برق آن را به شکل توکار در نظر گرفتید، از 4 عدد بست (گوشواره ای) جهت استحکام بیشتر استفاده کنید، می توانید این بست ها را به بدنه جوش داده و یا با استفاده از پیچ آنها را به بدنه پیچ کنید.
• با استفاده از سیم مسی (بافته شده به شکل حصیری) به عرض یک سانتیمتر می توانیم ارتباط بین بدنه اصلی و تمام درب ها و حتی روبندها را برقرار کنیم به این نکته در هنگام سیم کشی دقت کنید که طول سیم را به اندازه ای بگیرید که در هنگام باز و بسته کردن درب حالت کششی نداشته و با تجهیزات موجود در تابلو برخورد نکند.
• استانداردهای تعیین شده در طراحی تابلو برق برای پلاک مشخصات تابلو به شرح زیر می باشد.
  • اندازه تابلو باید طبق استانداردهای گفته شده تهیه شود.
  • چهار رقم آخر شماره سریال باید روی ستون تابلو (ستون بدون لولا) حک شود.
  • در بخش خروجی تابلو برق باید پلاکی تحت عنوان هشدار برای اتصال درست سیم کشی های داخلی به فیوز خروجی نصب کرد که این پلاک در اندازه 4*10 سانتیمتر و با رنگ پس زمینه نارنجی و با فونت به رنگ مشکی نصب می شود.
• در طراحی تابلو برق باید کوچکترین نکات را هم نظر گرفت مانند نحوه باز کردن درب ها، نوع لولاها و غیره. مثلا درب اصلی تابلو تا 135 درجه و روبندها تا 90 باید باز شوند، همچنین لازم است برای هر تعداد درب و روبند از دو عدد لولای سه تکه ضد زنگ استفاده کرد، این نکته را هم در طراحی تابلو برق در نظر داشته باشید که لولاهای پیچ شده به بدنه بعد از نصب تابلو برق هم در صورت نیاز قابلیت تعویض داشته باشند، برای نصب لولاها به سوراخ هایی که در بدنه تابلو ایجاد می شود توجه کنید که دقیقا با سایز پیچ لولا تناسب داشته باشد.
• در طراحی تابلو برق باید صفحه هایی به صورت متحرک تعبیه شود تا بر روی آنها تمامی تجهیزات الکتریکی و پل ها نصب شود، این صفحه های متحرک از چهار طرف به بدنه تابلو برق پیچ می شوند.
• در طراحی تابلو برق باید به فیلتر هواکش ها و آبکاری اتصالات مکانیکی، جهت استاندارد نگه داشتن IP تابلو برق، توجه داشت.
• کدگذاری در کنتورهای تکفاز، سه فاز و کنتور مرجع غیر مستقیم به شرح زیر است.
  • کدگذاری کنتور تکفاز، به صورت F1، F2 و غیره.
  • کدگذاری کنتورسه فاز، برای مثال F3
  • کدگذاری کنتور مرجع غیر مستقیم، به شکل FM نمایش داده می شود.
• کدگذاری سیم کشی های تابلو برق ها را به دسته بندی زیر تقسیم می شود.
  • کد گذاری سرسیم مشترکین تکفاز و سه فاز که به صورت مجزا صورت می گیرد.
  • کدگذاریهای مربوط به سرسیم های موجود در کنتور مرجع غیر مستقیم
  • کدگذاری سرسیم های مربوط خازن

معرفی نرم افزار طراحی تابلو برق

طراحی قطعات و وسایل برقی و الکتریکی کاری تخصصی و نیازمند دانش است. برای طراحی و تولید هر محصولی ما نیاز یه یکسری ابزار جهت سهولت در انجام کار داریم، که امروزه علاوه بر ابزارهای فیزیکی می توان از سایت ها و برنامه های موبایلی یا برنامه های دسکتاپ که توسط تیم های مختلف طراحی و نوشته می شوند استفاده کرد. هر کدام از این نرم افزارها دارای ویژگی های خاص خود هستند که در ادامه به بررسی چند مورد از آنها که می توانند در طراحی تابلو برق هم کمک کننده باشند می پردازیم.

سایت calculatoredge

این سایت یک ماشین حساب آنلاین در حوزه کاری مهندسین الکترونیک است که می تواند معادلات و فرمول های پیچیده را حل کند و در زمینه های مختلف مثل شیمی، الکترونیک، مکانیک و غیره فعالیت می کندو هر کدام دارای دسته بندی جدا هستند. از این سایت می توان برای محاسبات مربوط به بخش های مختلف طراحی تابلو برق کمک گرفت.

نرم افزار Electrodoc-electronics tools

یکی از پرطرفدارترین نرم افزارها در زمینه الکترونیک با بیش از 10 میلیون بار دانلود است که در دو نسخه رایگان و حرفه ای(پولی) ارائه می شود. این نرم افزار دارای دیتابیس قدرتمند و کاملی در رشته برق و الکترونیک می باشد که علاوه بر انواع ماشین حساب دارای قوانین و فرمول های اندازه گیری شارژ خازن، مقاوت، جدول های استاندارد، کد رنگ کابل تلفن، فیبر نوری و انواع سیم ها، مبدل های آنالوگ و دیجیتال، کدهای رنگ و غیره می باشد و از آن می توان برای تست لوازم اندازه گیری در طراحی تابلو برق استفاده کرد.

نرم افزار Basic Electrical Wiring

از این نرم افزار که برای اندازه گیری انواع سیم ها و دیگر تجهیزات به صورت رایگان طراحی شده می توان برای سیم کشی در طراحی تابلو برق استفاده کرد.

نرم افزار PROTO

در این برنامه با توجه به اینکه تمامی اجزای مدار به صورت نمادهایی تعریف شده به آسانی می توان یک مدار طراحی و عملکرد آن را مشاهده کرد.

نرم افزار برق Matlab (دسکتاپ)

نام این برنامه را احتمالا بارها شنیده اید این نرم افزار از مهمترین و کاملترین نرم افزارها در حوزه مهندسی برق است که ما می توانیم در بسیاری از موارد طراحی تابلو برق از آن استفاده کنیم. در این برنامه علاوه بر حل مسائل پیچیده و سنگین می توان کدنویسی هم انجام داد و از این طریق به میکروپروسسورها فرمان داد همچنین در قسمت Simulink این برنامه انواع شبیه سازی ها انجام می شود شبیه سازی مواردی مانند: قطعات الکترونیکی(مانند دیود ها) تا قطعات قدرتی بسیار بزرگ(مانند ترانسفورماتور های نیروگاهی) ، این شبیه سازی ها در طراحی تابلو برق بسیار کمک کننده هستند.

نرم افزار برق Eplan Pro (دسکتاپ)

این برنامه بسیار قدرتمند بوده و در طیف وسیعی می تواند به طراحی تابلو برق ها بپردازد. کاربرد این نرم افزار بی نظیر را می توان از تابلو برق های کوچک مثل تابلو های کوچک روشنایی معابر تا طراحی های سه بعدی الکتریکی انواع پست و نیروگاه ها دانست.

نرم افزار برق Digsilent (دسکتاپ)

نرم افزارهای قبلی در حوزه محاسبات در زمینه تولید و مصرف برق بود اما این نرم افزار در رابطه با انتقال کاربرد دارد این نرم افزار یک برنامه جهت محاسبات در زمینه شبکه های توزیع نیروگاه های برق است. به دلیل اینکه سیستم های قدرت بسیار بزرگ ممکن است رفتار های متفاوتی از خود نشان دهند باید بررسی شوند پس یادگیری این نرم افزارها جهت بررسی این سیستم ها لازم است. با این برنامه می توان پس از طراحی تابلو برق و مراحل ساخت آن تست های لازم را انجام داد.

نرم افزار SolidWorks Electrical

برنامه سالیدورک الکتریکال جز نرم افزارهای نقشه های برق صنعتی است که کار کردن با آن بسیار راحت بوده و برای طراحی مدارهای قدرت و فرمان، مدارهای کنترل و تبدیل طرح دو بعدی به سه بعدی استفاده می شود. با این نرم افزار خطاهای مربوط به طراحی و جای گذاری تجهیزات در طراحی تابلو برق به حداقل می رسد.

نکات مهم در طراحی تابلو برق

در طراحی تابلو برق نکات مهمی وجود دارد که این نکات به ما در بهینه استفاده کرد از تابلو برق کمک خواهد کرد همچنین رعایت این نکات تعمیر و نگهداری تابلو برق را آسان تر می کند.

• در درجه اول باید به ایمنی اپراتورها و افرادی که در آنجا مشغول به کار هستند توجه کرد و تمامی ایمنی های لازم را برای آنها فراهم کرد.
• باید طراحی تابلو برق را به گونه ای در نظر گرفت که حمل و نقل تابلو در صورت نیاز به آسانی انجام شود، یعنی بتوان از درب ورودی به راحتی تابلو برق را به داخل پست منتقل کرد.
• در برخی مجموعه ها یا امکان بی برقی وجود ندارد یا باید مدت زمان بی برقی بسیار کم باشد تا عملکرد تابلو برق دچار اختلال نشود، به همین منظور در طراحی تابلو برق باید زمان تعمیر را به حداقل رساند این کار با طراحی بهینه فضای تابلو برق و انتخاب تجهیزات استاندارد امکان پذیر است.
• فیدبک گرفتن از مشتری یکی از بهترین راه هایی است که می توان هم مشکلات تابلو را برطرف کرد و هم به تجربیات خود افزود.
• در طراحی تابلو برق به دلیل ارتباطات زیادی که بین تابلو و بقیه تجهیزات وجود دارد باید دید طراح به صورت کلی باشد و تابلو را قسمتی از یک سیستم بزرگتر ببیند و در طراحی تابلو برق صرفا به طراحی مدار بسنده نکند.
• در طراحی تابلو برق باید در ابتدای امر نیاز سنجی درستی توسط طراح صورت بگیرد تا بتواند تمام موارد موردنظر مشتری را بر روی طرح پیاده سازی کند.
• طراح و سازنده تابلو باید از تکنولوژی های بروز در طراحی تابلو برق استفاده کنند تا بهره برداری از سیستم را بالا برده و هزینه ها را کاهش دهند.

پیش نیازهای طراحی تابلو برق

علاوه بر پشتکار و علاقه که در تمامی کارها لازم است، یادگیری مهارت های لازم در طراحی تابلو برق مستلزم پیش نیازهایی می باشد که این پیش نیازها شامل آشنایی با زبان انگلیسی، تسلط بر استاندارهای تابلو برق، آشنایی با مدارک و دیتا شیت ها، آشنایی با تجهیزات می باشد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

• آشنایی با زبان انگلیسی

همانطور که می دانید زبان انگلیسی یک زبان بین المللی می باشد، در صورت یادگیری این زبان در شغل خود امکان یادگیری از منابع انگلیسی که قاعدتا بروز هستند برای شما فراهم می شود و حتی می توانید با برقراری ارتباط با همکاران خود در سراسر دنیا شغل خود را گسترش داده و به درآمد بالاتری برسید.

• تسلط بر استانداردهای تابلو برق

یادگیری و بکارگیری استانداردهای تابلو برای هر طراحی تابلو برق الزامی می باشد، و طراح تابلو برق باید این را بداند که اجرایی کردن این استانداردها یکی از وظایف مهم او بشمار می رود، زیرا عدم رعایت استانداردها باعث رسیدن آسیب های زیادی به کارکنان و تجهیزات خواهد شد.

• آشنایی با مدارک و دیتاشیت ها

یکی از مواردی که لازم است طراحان و سازندگان تابلو برق یاد بگیرند نحوه درست خواندن نقشه و دیتا شیت است که در صورت تسلط کافی در آن بخش نیاز سنجی مشتری انجام شده و مراحل ساخت و طراحی تابلو برق با سرعت بیشتری انجام می شود.

• آشنایی با تجهیزات

کارشناسان مکانیکی در این بخش به صورت حرفه ای تر عمل می کنند زیرا به صورت عملی تمامی تجهیزات را دیده و با نحوه نصب و عملکرد آنها به صورت عملی آشنا شده اند. آشنایی با ساختار تابلو برق هم جزنی از آشنایی با تجهیزات محسوب می شود که طراحی تابلو برق لازم است آنها را یاد بگیرد.

معرفی شغل طراحی تابلو برق

در این بخش می خواهیم با هم شغل ساخت و طراحی تابلو برق را بررسی کنیم همچنین به مهارت ها، وظایف و از همه مهمتر به ویژگی های شخصی که قرار است در این راه قدم بگذارد می پردازیم پس در ادامه با ما همراه باشید.

در قدم اول لازم است بگوییم که پیش زمینه تمامی مشاغل، علاقه به کار و یادگیری مباحث جدید در آن حوزه می باشد، در قدم بعدی، فردی که قصد دارد تا طراحی تابلو برق را به عنوان شغل انتخاب کند، باید دارای روحیه کار تیمی باشد چون از مراحل اولیه طراحی تابلو برق تا مراحل پایانی ساخت تابلو، امکان کار انفرادی وجود ندارد زیرا تمامی مراحل از ابتدا تا انتها به صورت تخصصی انجام می شود. البته امکان کار انفرادی در شرایطی خاص وجود دارد مثلا تمامی اقلام مصرفی مورد نیاز از بدنه تابلو تا کوچکترین عضو آن به صورت آماده و شرکتی خریداری شود که برای نصب آنها کافی است نقشه خوانی را یاد گرفته و از روی نقشه های تک خطی و نقشه جانمایی اقدام به نصب تابلو برق کنیم که حتی این کار هم نیاز به افراد متخصص در زمینه برق دارد که این کار بیشتر برای مجموعه های کوچک کاربرد دارد اما در مجموعه های بزرگ که نیاز به تابلو برق های فشار قوی و فشار متوسط دارند امکان پذیر نیست.

قبل از یادگیری پیش نیازها باید در ابتدای کار شاخه تابلو سازی که در آن قرار است فعالیت کنید را مشخص کنید زیرا تمامی گرایش های بخش های مختلف تابلو سازی تخصصی بوده و مباحث یادگیری آن متفاوت می باشد از شاخه های تابلو سازی که امکان فعالیت در آن وجود دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• فشار متوسط
• فشار ضعیف
• حفاظت
• کنترل

تمامی مراحلی که گفته شد مهارت های عمومی می باشد که طراح تابلو برق لازم است برای ساخت و طراحی تابلو برق یاد گرفته و از آنها استفاده کند. علاوه بر پیش نیازهایی که در بالا ذکر شد لازم است علاوه بر مهارت های فنی، مهارت های غیر فنی را هم آموزش ببینید، مهارت های غیر فنی شامل دید مالی درست، اصول مذاکره، دید بازاریابی، روانشناسی فروش و غیره می باشد که این مهارت ها در شروع و گسترش کار بسیار کمک کننده خواهد بود. همچنین افرادی که می خواهند در سطح حرفه ای در شرکت های تابلو سازی شروع به کار کنند لازم است مهارت های غیر فنی را هم بیاموزند اما برای کسانی که می خواهند صرفا کار نصب و مونتاژ تابلو برق را انجام دهند دید بازاریابی و مهارت های فنی کافی می باشد. به طور کلی در ساخت و طراحی تابلو برق دو نوع فیلد کاری وجود دارد که آنها را تحت عنوان طراح الکتریکال و طراح مکانیکال می شناسند.

کارشناس طراح الکتریکال

از وظایف طراح الکتریکال می توانیم تنظیم دیتا شیت ها و تهیه مدارک مورد نیاز برای طراحی تابلو برق بدانیم، این مدارک شامل نقشه های تک خطی و جانمایی، تهیه لیست تجهیزات مورد نیاز و غیره می باشد. همه افرادی که می خواهد طراحی تابلو برق را شروع کنند در ابتدای کار باید از این مسیر عبور کنند، یعنی باید به یادگیری مباحث مربوط به بخش الکتریکال بپردازند سپس می توانند برای ادامه راه خود تصمیم بگیرند که آیا در همین مقطع به کار خود ادامه می دهند یا به مرحله بعدی که مربوط به ساخت و طراحی مکانیکال است، می روند.

کارشناس طراح مکانیکال

کارشناس طراح مکانیکال با علم بر مباحث ابتدایی طراحی و ساخت تابلو برق اقدام به طراحی و ساخت بخش های فیزیکی تابلو می کند. معمولا طراحان مکانیک در ابتدا باید مباحث تئوری شبکه را گذرانده و حداقل 3 ماه به صورت دستیار و آموزشی به کسب تجربه بپردازند چون قرار است حاصل کار آنها، عملیات توزیع برق یک مجموعه را انجام دهد پس لازم است از آموخته های خود اطمینال حاصل کرده و از تجربه های استادکار استفاده کنند. مثلا در بین تابلو برق ها، طراحی مکانیکال تابلو برق کشویی مهم است زیرا باید به شکل بهینه طراحی شده باشد که در هنگام سرویس های دوره ای و تعویض تجهیزات آسیبی به کارکنان و دیگر تجهیزات وارد نکند.

بازار کار طراحی تابلو برق

برای کار کردن در حوزه طراحی تابلو برق همانطور که در ابتدای کار گفتیم لازم است سطح کاری خود را مشخص کنید. در صورتی که علاقه به کار کردن در شرکت های تابلو سازی را دارید لازم است در سطح حرفه ای تجربه بدست آورده و مهارت های فنی لازم را یاد بگیرید برای این کار می توانید از افراد متخصص در حوزه طراحی تابلو برق مشورت بگیرید تا مهارت های لازم را برای شروع به کار دسته بندی کرده و مسیری مشخص برای یادگیری داشته باشید.

منابع آموزشی طراحی تابلو برق

علاوه بر مهارت های فنی، لازم است مباحث تئوری را هم آموزش ببینید که در بین منابع مختلف می توان به اطلاعات یا هندبوک هایی که شرکت های مختلف در اختیار شما گذاشته اند، رجوع کنید. هندبوک ها اطلاعات و دستورالعمل های لازم را به صورت خلاصه و کارآمد در اختیار شما می گذارند به همین خاطر مطالعه و استفاده از آنها در طراحی تابلو برق توصیه می شود. برخی از این هندبوک ها برای طراحی تابلو برق، عبارتند از هندبوک تابلو ABB، اشنایدر، زیمنس. همچنین برای آموزش در حوزه طراحی تابلو برق حتی می توان با مطالعه کاتالوگ تجهیزات و استانداردها اطلاعات خوبی بدست آورد.

درآمد طراحی تابلو برق

با یادگیری طراحی تابلو برق هیچ تضمینی وجود ندارد که به درآمد بالایی برسید، تمام درآمد شما بستگی به سطح کار شما دارد، یعنی فردی که در حد یک آماتور کار می کند نمی تواند درآمد، امنیت کاری، جایگاه شغلی و تعداد مشتریان خود را با فردی که سال ها کارکرده و آموزش دیده مقایسه کند، طبعا فردی که در سطح حرفه ای کار ساخت و طراحی تابلو برق را انجام می دهد دارای درآمد و جایگاه شغلی بهتری به واسطه تجربه خود می باشد.