دستگاه فشارسنج خون

دستگاه فشارسنج خون چیست؟

دستگاه فشارسنج خون که با نام هایی نظیر اسفگمومانومتر یا اسفیگمومانومتر و مانومتر خون شناخته می شود، وسیله ای مطمئن برای اندازه گیری، کنترل و محافظت پزشکی، سبب بررسی و تعیین فشار خون به روش غیرتهاجمی است. این دستگاه، دارای قابلیت اندازه گیری فشار خون سیستولیک (زمان منقبض شدن قلب، که خون از سمت قلب به شریان ها پمپاژ می شود) و فشار خون دیاستولیک (زمانی که قلب دارای ضربان های آرام است و خون، مجدد به سوی قلب باز می گردد) با واحد اندازه گیری میلی متر جیوه می باشد.

بنا به مطالعات صورت گرفته، منشاء بسیاری از بیماری ها، فشار خون می باشد، در نتیجه عدم توجه به کنترل دائمی فشار خون، مخصوصا در سنین بالا، می تواند آسیب های جدی از جمله سکته های مغزی و بیماری های قلبی به همراه داشته باشد. آگاهی، تشخیص به موقع و کنترل مداوم فشار خون در پیشگیری، درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری های مربوطه موثر است.

کاتالوگ معرفی تجهیزات پزشکی فامکو

انواع دستگاه فشارسنج خون

دستگاه های فشارسنج خون، یکی از انواع تجهیزات پزشکی سنجشی می باشند که به صورت غیر تهاجمی، فشار خون را اندازه گیری می کنند و به 3 دسته کلی تقسیم می شوند.

فشارسنج خون دیجیتال

سنجش فشار خون در منزل، یکی از الزامات، مخصوصا در افراد دارای بیماری های زمینه ای و سنین میانسالی به بعد می باشد. نو آوری در فشارسنج ها و ظهور فشارسنج های دیجیتال، گامی بسیار مفید و ارزنده در کنترل فشار خون در منزل و بیمارستان ها بود. فشارسنج های دیجیتال شامل انواع دیجیتال بازویی و مچی هستند. طرز استفاده از آن ها نیازمند مهارت خاصی نیست و فرد به تنهایی می تواند فشار خون را نیز اندازه گیری کند. در این دستگاه، از طریق کاف که توسط یک منبع فشار هوا تغذیه می شود، فشار مورد نیاز برای تشخیص فشار خون تامین می شود و عدد فشار خون سیستولیک و دیاستولیک بر روی صفحه نمایشگر دیجیتالی نمایش داده می شود.

دستگاه فشارسنج خون آنالوگ یا عقربه ای

دستگاه فشارسنج های عقربه ای به طور گسترده در مراکز درمانی و منزل، مورد استفاده قرار می گیرد و شامل انواع دستگاه فشارسنج های عقربه ای ساده، رومیزی، پایه دار و دیواری می باشند که مدل های عقربه ای پایه دار، رو میزی و دیواری برای استفاده در تعداد دفعات بالا در بیمارستان ها انتخاب مناسبی است. استفاده از فشارسنج های عقربه ای، نیازمند تخصص پزشکی نمی باشد و با آموزشی آسان و اصولی میسر است. این دستگاه دارای کاف، پوآر (پمپ باد)، لوله های لاستیکی و مانومتر عقربه ای می باشد که میزان فشار خون از طریق آن خوانده می شود.

فشارسنج خون جیوه ای یا جیوه ای گسترده

فشارسنج های جیوه ای اولین دستگاه فشارسنج خون هستند که معمولا در مراکز درمانی مورد استفاده قرار می گیرند و شامل انواع فشارسنج های جیوه ای رو میزی، پایه دار و دیواری هستند. مانومتر این نوع فشارسنج، جیوه ای می باشد و دستگاه دارای یک ستون درجه بندی شده است که در انتهای آن، یک مخزن جیوه قرار دارد. بر اساس جا به جایی جیوه در ستون، می توان میزان فشار خون اندازه گیری شده را بیان کرد.

عوامل موثر در اندازه گیری صحیح فشار خون

• نحوه انتخاب دستگاه فشارسنج خون

از گذشته تا به امروز، دستگاه های اندازه گیری فشار خون، دستخوش تغییر و تحولات زیادی قرار گرفته و تنوع و گستردگی در آن ها کاملا مشهود است. فشارسنج های جیوه ای، ابتدایی ترین دستگاه سنجش فشار خون می باشند که از دقت بالایی برخوردار است و امروزه نیز طرفداران زیادی دارد. پس از آن، فشارسنج های آنالوگ عقربه ای و اکنون نیز، فشارسنج های دیجیتال پا بر عرصه پزشکی نهاده است. همه این دستگاه ها برای سنجش و کنترل فشار خون، قابل اعتماد هستند و افراد بنا بر سلیقه شخصی و شرایط، دستگاه فشارسنج مورد نظر خود را خریداری می کنند.

یکی از قسمت های اصلی هر فشارسنج، کاف آن است. بنا به استاندارد، کیسه هوا باید حداقل 85-80 درصد دور بازوی فرد را در بر گیرد. کاف در فشارسنج هایی که در بازار به فروش می رسد، معمولا بر اساس استاندارد (دور بازوی 35-25 سانتی متر) هستند. اگر اندازه کاف، به درستی انتخاب نشود، موجب نشان دادن خطا در فشار اندازه گیری شده می شود. در صورتی که اندازه کاف نسبت به بازو، بزرگ باشد، فشار خون کمتر از مقدار واقعی و در صورتی که اندازه کاف نسبت به بازو، کوچک باشد، فشار خون بیشتر از مقدار واقعی نمایش داده می شود. همچنین نوع کاف فشارسنج های مچی و بازویی متفاوت هستند که در هنگام خرید باید دقت شود.

در انتخاب فشارسنج لازم است توجه شود دستگاه ساخت شرکتی معروف و معتبر باشد، وجود ضمانت نامه در هنگام خرید، اهمیت بالایی دارد، شرکت های معتبر جهت ارائه خدمات بیشتر و تضمین کیفیت، دارای ضمانت نامه هستند.

یکی دیگر از ویژگی های مهم در انتخاب فشارسنج، آسان بودن استفاده از آن است، همچنین توجه شود اعداد مانومتر دستگاه، به راحتی قابل خواندن باشد تا فرد در خواندن عدد، دچار اشتباه نشود.

در صورت انتخاب دستگاه فشارسنج دیجیتال به قابلیت ذخیره سازی اندازه گیری های قبلی، دارای باتری یا آداپتور بودن و میزان دوام باتری، نمایش هشدار فشار خون بالا و ضربان قلب نامنظم دقت شود.

استفاده و جا به جایی فشارسنج های جیوه ای نسبت به سایر فشارسنج ها، نیاز به دقت بیشتری دارد زیرا احتمال آسیب و شکستن لوله شیشه ای ستون جیوه وجود دارد. از طرفی فشارسنج های عقربه ای نسبت به فشارسنج های جیوه ای، از جهت مراقبت، درجه حساسیت کمتری دارند اما در صورتی که صفحه نمایشگر عقربه ای آن، آسیب ببیند، دقت آن کاهش می یابد.

فشارسنج های دیجیتال به دلیل عدم نیاز به استفاده از گوشی پزشکی جهت شنیدن صدای ضربان قلب و لحظه قطع شدن صداها، برای افرادی که دچار مشکلات شنوایی هستند و به دلیل نمایش فشار اندازه گیری شده به صورت دیجیتالی بر روی صفحه نمایشگر و عدم نیاز به دیدن عدد از روی ستون جیوه و میزان حرکت عقربه در صفحه نمایشگر عقربه ای که نیاز به دقت بالایی دارد، در افرادی که دچار مشکلات بینایی هستند، گزینه مناسب تری است. همچنین در فشارسنج های دیجیتال، خطا های اندازه گیری که ممکن است توسط کاربر ایجاد شود مانند درست نشنیدن صدا ها، درست نخواندن عدد، اشتباه در به ذهن سپردن اعداد و غیره به حداقل ممکن می رسد و برای اندازه گیری فشار خون توسط خود فرد، بهترین گزینه است.

برای کسب اطمینان از عملکرد درست دستگاه، لازم است حداقل سالی یک بار تنظیمات کالیبراسیون صورت گیرد و برای تنظیمات کالیبراسیون به شرکت معتبر اصلی مراجعه شود.

فشار سنج ها از هر نوعی باشند، در صورت دارا بودن کیفیت مطلوب، فشار خون را به درستی اندازه گیری می کنند و انتخاب آن به خود فرد بستگی دارد که استفاده از کدام را ترجیح می دهد. برای مثال اگر فرد، کسی را داشته باشد که اصول کار با فشارسنج عقربه ای را به خوبی بلد باشد و در هر زمان بتواند برای سنجش فشار، در دسترس باشد، ممکن است فشارسنج عقربه ای را انتخاب کند اما در صورتی که فرد بخواهد خودش به راحتی و بدون نیاز به شخصی دیگر، فشار خون خود را اندازه بگیرد، انتخاب فشارسنج دیجیتال، گزینه مناسب تری است.

در نهایت فشارسنج ها بنا به عملکرد و اجزا دارای ویژگی های متنوعی هستند که همین باعث تفاوت قیمت در آن ها شده است، به همین سبب لازم است در هنگام خرید، فشارسنجی انتخاب شود که متناسب با نیاز شخصی فرد باشد.

• شخصی که فشار خون را اندازه گیری می کند

طبیعی است که این شخص، باید آگاهی سطحی از اعداد و تعبیر اعداد حاصل داشته باشد، اما در صورت استفاده از فشارسنج آنالوگ، لازم نیست، شخص حتما پزشک یا پرستار باشد و تنها با آموزش صحیح و اصولی، مهارت لازم جهت اندازه گیری صحیح فشار خون میسر است و در صورت استفاده از فشارسنج دیجیتال، خود فرد هم بدون آموزش قبلی، به راحتی می تواند فشار خون خود را اندازه گیری کند.

• شرایطی که در آن، فشار خون گرفته می شود

برای اندازه گیری فشار خون، فرد باید حداقل 15-10 دقیقه از خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات بپرهیزد و به دور از اضطراب و فعالیت، استراحت کرده باشد، در ضمن از صحبت کردن حین اندازه گیری فشار خون و حبس کردن نفس، خودداری شود، چرا که در غیر این صورت فشار خون اشتباه نشان داده می شود. 

لباس فرد، باید آزاد و راحت باشد تا در صورتی که نیاز به بالا زدن آستین باشد، فشاری به قسمت بازو وارد نکند، زیرا در این حالت به سرخرگ ها فشار وارد می شود و فشار خون، پایین تر از مقدار واقعی، نمایش داده می شود.

فشار خون را در حالت های خوابیده، نشسته و ایستاده می توان اندازه گیری کرد اما به طور معمول و در خانم های باردار، پیشنهاد می شود فشار خون در حالت نشسته اندازه گرفته شود. نوع نشستن، در اندازه گیری فشار خون از اهمیت ویژه ای برخوردار است، فرد باید راحت بر روی زمین یا صندلی بنشیند، پا ها بدون انقباض باشد و محل قرارگیری فشارسنج، روی مچ یا بازو و هم سطح قلب باشد، در غیر این صورت عدد دارای خطا است. همچنین بهتر است از دست چپ جهت اندازه گیری فشار خون استفاده شود، زیرا به قلب نزدیک تر است و در دقت اندازه گیری تاثیر دارد، اما پزشکان توصیه می کنند چند بار در زمان های مختلف، فشارخون هر دو دست اندازه گیری شود و در صورت وجود اختلاف فشار، دستی که فشار بالاتری داشت، برای سنجش در دفعات بعد مورد استفاده قرار گیرد.

گاهی اوقات اپراتور در فشارسنج عقربه ای و جیوه ای با تردید در فشار اندازه گیری شده، مجدد بازو بند را باد می کند یا در فشارسنج های دیجیتال بلافاصله پس از نشان دادن ERROR، شروع مجدد را می زند، در این صورت، باد کردن مجدد، باعث فشار آمدن به رگ ها شده و مقدار فشار خون سیستولیک نشان داده شده، کمتر و مقدار فشار خون دیاستولیک، بیشتر از مقدار واقعی خواهد بود. در این شرایط لازم است پس از 5 تا 10 دقیقه، با آرامش کامل به اندازه گیری مجدد فشار خون پرداخته شود.

در افراد کهنسال، بهتر است فشار خون هر دو دست، بررسی شود و در صورتی که مقدار اندازه گیری شده 2 دست، متفاوت بود، فشار خون بالاتر، ملاک قرار گرفته شود.

در بیماران مبتلا به فشار خون، لازم است زمان اندازه گیری فشار با زمان مصرف دارو ها، فاصله داشته باشد تا مقدار کاذب نمایش داده نشود.

در افرادی که دچار ضربان قلب نامنظم هستند، لازم است فشار خون به دفعات و در شرایط متفاوت اندازه گیری شود، اعداد به دست آمده از فشار سیستولیک باهم جمع شود و مقدار متوسط آن ها نوشته شود، اعداد به دست آمده از فشار دیاستولیک نیز به همین صورت انجام گیرد و در نهایت مقدار متوسط های حاصل از فشار سیستولیک و دیاستولیک به عنوان فشار خون در نظر گرفته شود.

نکات مربوط به نگهداری و تعمیر دستگاه های فشارسنج خون

از ضربه زدن و خیس شدن مانومتر انواع فشارسنج های جیوه ای و عقربه ای و صفحه نمایشگر فشارسنج های دیجیتال، پرهیز شود. در فشارسنج های جیوه ای، به مرور زمان، جیوه به صورت اکسید در می آید و سیاه می شود، در این حالت لازم است جیوه اکسید شده توسط سرنگ کشیده شود و با عبور دادن از فیلتر کاغذی، تمیز شود (استفاده از دستکش جهت جلوگیری از تماس احتمالی جیوه با پوست، ضروری است).

جیوه، فلزی سمی است و در حمل و نقل و کار با دستگاه فشارسنج جیوه ای، دقت زیادی لازم است تا از افتادن، شکستن دستگاه و تماس جیوه با پوست و محیط جلوگیری شود.

کالیبراسیون اصولی و به موقع دستگاه، موجب عملکرد صحیح خواهد شد.

کاربرد دستگاه فشارسنج خون

1. سنجش و بررسی فشار خون در منزل و مراکز درمانی 
2. پیشگیری، کنترل و جلوگیری از بالا رفتن مقدار فشار خون و ابتلا به بیماری های مربوط به آن همچون بیماری های قلبی

وضعیت فشار خون

پس از اندازه گیری فشار خون، لازم است وضعیت فرد، بررسی شود. جدول وضعیت فشار خون کمک می کند تا فرد ببیند فشار خون وی در بازه ایده آل می باشد یا نیاز به مراقبت و مراجعه به پزشک دارد. در صورتی که یکی از فشار خون های سیستولیک و دیاستولیک نیز در بازه طبیعی و ایده آل نباشد، امکان مبتلا بودن به فشار خون پایین و فشار خون بالا وجود دارد و لازم است جهت بررسی های بیشتر به پزشک، مراجعه شود.

نکته حائز اهمیت این است که یک بار اندازه فشار خون بالا یا فشار خون پایین، نشان دهنده ابتلای شما به بیماری فشار خون نیست، بلکه عوامل زیادی از جمله استرس، فعالیت بدنی، تغذیه و غیره در اندازه فشار خون موثر است و لازم است در زمان ها و شرایط مختلف، اندازه گیری تکرار شود. جدول زیر بررسی وضعیت فشار خون در افراد بالای 18 سال را بر حسب میلی متر جیوه نشان می دهد.