نحوه انتخاب الکتروموتور - راهنمای انتخاب صحیح الکتروموتور
انتخاب صحیح الکتروموتور یکی از ضروری ترین امور مهندسی در هر واحد صنعتی می باشد. ویژگی های موتور به طور گسترده با ماهیت کاربردشان و نوع وظیفه ای که از آنها انتظار می رود متفاوت است. در الکتروموتورهای AC که رایج ترین نوع الکتروموتور است، معیارهایی از قبیل دمای محیط، محل کارکرد الکتروموتور، ارتفاع از سطح دریا، کلاس بندی عایق و غیره دارای اهمیت می باشد.
نحوه انتخاب الکتروموتور
انتخاب صحیح الکتروموتور یکی از ضروری ترین امور مهندسی در هر واحد صنعتی می باشد. ویژگی های موتور به طور گسترده با ماهیت کاربردشان و نوع وظیفه ای که از آنها انتظار می رود متفاوت است. لذا در این بخش به نحوه ی صحیح جمع آوری اطلاعات یک الکتروموتور برای انتخاب و سفارش می پردازیم.
در الکتروموتورهای AC که رایج ترین نوع الکتروموتور است چند معیار برای انتخاب الکتروموتور دارای اهمیت است.
بازدیدکننده محترم، در صورت بازدید این صفحه با موبایل، لطفا جهت رویت کامل جداول، زمانی که روی جداول هستید تصویر را به سمت چپ یا راست بکشید (برخی جداول به دلیل بزرگی ممکن است در صفحه نمایش شما به صورت کامل نمایش داده نشوند، همچنین می توانید موبایل خود را به صورت افقی بگیرید تا جداول را بهتر ببینید.).
متغیرهای انتخاب الکتروموتور
- سرعت
- گشتاورکارکرد
- ولتاژ
- فرکانس منبع تغذیه
محل کارکرد الکتروموتور
برای انتخاب الکتروموتور مناسب باید اطلاعات دقیقی از محل و محیط نصب الکتروموتور در دست باشد.
- حداکثر رطوبت محل کارکرد: %
- حداقل و حداکثر دمای محیط کارکرد: ⁰c
- ارتفاع محل کارکرد از سطح دریای آزاد: m
دمای محیط
طبق استانداردهای طبیعی، بازده موتور بر اساس دمای 40 درجه محیط، توسط فروشندگان اعلاممی شود. اگر انتظار برود که درجه حرارت محیط برای مدت زمان طولانی بالا می ماند، آنگاه موتور باید از این نظر که آیا برای حفظ بازده مشخص در دمای بالاتر مناسب است یا نه بررسی شود، در غیر این صورت، باید عامل بار لازم برای دانستن بازده پیش بینی شده یواقعی در درجه حرارت بالاتر به کار گرفته شوند. به منظور حفظ بازده موتور در دمای بالاتر، بعنوان قدرت مورد نیاز تجهیزات حرکتی، ممکن است لازم باشد که برای جلوگیری از عوارض جانبی ناشی از کاهش رتبه قدرت موتور، اندازه فریم بزرگ تری برای موتوری با همان رتبه انتخاب شود.
ارتفاع از سطح دریا
بازده های موتور استاندارد توسط تولید کنندگان برای ارتفاع سایتی (محل مورد نظر) تا 1000 متر مشخص شده است. برای ارتفاعات بیش از 1000 متر، رتبه بندی موتور باید از نظر مناسب بودن برای حفظ بازده مشخص مورد بررسی قرار گیرد، در غیر اینصورت، عامل مدت زمان باید برای دانستن بازده واقعی پیش بینی شده در ارتفاع بالاتر به کار گرفته شود. معیار انتخاب موتور، همان معیاری است که برای درجه حرارت بالاتر محیط ارائه شده است.
کلاس یا درجه بندی عایق
درجه حرارت مجاز برای شش کلاس مختلف از عایق بر اساس دمای 40 درجه سانتیگراد محیط، برای کلاس های مختلف از مواد عایق به شرح ذیل می باشد.
| عایق های حرارتی | حداکثر درجه حرارت مجاز افزایش یافته (درجه سانتیگراد) | دمای طبیعی کل (درجه سانتیگراد) | دمای طبیعی مجاز، افزایش بیش از 40 درجه سانتیگراد | کلاس حرارتی عایق |
| پنبه، ابریشم، کاغذ آغشته شده / پوشش دار | 105 | 100 | 60 | A |
| لعاب مصنوعی بر اساس پلی وینیل استات، پلی اورتان اپوکسی در رزین پلی آمید | 120 | 115 | 75 | E |
| میکا، فایبر گلاس، آزبست با باند مناسب، یعنی رزین های مصنوعی، رزین های اپوکسی جلا داده شده و یا ترکیبات آسفالت بتمنس | 130 | 120 | 80 | B |
| میکا، فایبر گلاس، آزبست با باند مناسب، یعنی اپوکسی الکیدی رزین، رزین های الکیدی با سیلیکون اضافه | 155 | 140 | 100 | F |
| الستمر سیلیکون، میکا، شیشه فیبر و غیره با مواد چسبنده مانند رزن سیلیکون | 180 | 165 | 125 | H |
| ظروف میکا، کوارتز در دیگر کلاس های میکا، با مواد چسبنده از رزین های سیلیکونی | 225 | 210 | 170 | G |
متغیرهای قابل محاسبه در الکتروموتورها
اولین مرحله دور موتور الکتروموتور یا سرعت کارکرد
سرعت یا دور الکتروموتورهای القایی قابل تغییر و تنظیم نمی باشد. برای کاهش دور موتور متناسب با سرعت مورد نیاز برای دستگاه و همچنین افزایش گشتاور از گیربکس می شود، که تعیین صحیح نسبت کاهش دور گیربکس با در نظر گرفتن سرعت موتور ضروری است.
دومین مرحله محاسبه گشتاور
در یک موتور الکتریکی القایی تک فاز، همیشه گشتاور در شروع حرکت کمتر از گشتاور نامی است، به همین دلیل سرعت براساس گشتاور شروع کار موتور انتخاب می گردد، که این باعث می شود سرعت حقیقی از سرعت نامی تجاوز نماید. در طراحی الکتروموتورها همیشه این مسئله را باید در نظر داشت که در حالت کارکرد با سرعت یا دور نزدیک به دور نامی، کمترین مقدار افزایش دما را داشته باشند.
به عنوان یک توصیه مشترک می‌توان برای انواع موتورهای الکتریکی، استفاده از ترمز الکترومغناطیسی برای هر نوع الکتروموتوری که کارکرد آن به صورت عمودی است را به منظور نگه داشتن نیروی موجود زمانی که الکتروموتور خاموش است، در نظر داشت.
علاوه بر روند انتخاب، محاسبه صحیح و دقیق سرعت، گشتاور و اینرسی بر اساس الزامات حرکت و مکانیسم نیز بسیار مهم است، که این محاسبات نیاز به زمان و تجربه کافی دارند.
اطلاعات عمومی الکتروموتور
در ابتدا می بایست مشخص نمود که الکتروموتور مورد نیاز برای یک پروژه جدید با طراحی جدید مورد نیاز است یا برای جایگزینی یک الکتروموتور قدیمی، پس از تعیین آن، اطلاعات را طبق جدول ذیل آماده می نماییم.
| الکتروموتور برای طراحی جدید | اطلاعات فنی تجهیزاتی که می بایست توسط الکتروموتور گردانده شوند. مثال: منحنی گشتاور |
| الکتروموتور برای جایگزینی | اطلاعات موتوری که قبلا کار می کرده است. مثال:
|
| موتورهای ضد انفجار کلاس NA | Explosion proof EEx na |
| موتورهای ضد انفجار کلاس D یا DE | Explosion proof EEx de/d |
| موتورهای میزهای غلطکی | Roller table motors |
| موتورهای ترمز دار | Break motors |
| موتورهای دریایی | Marine motors |
| موتورهای فن دار | Fan motors |
| موتورهای مناسب برای محیط های آتش و دود | Motors for fire and smoke |
| موتور با رتور قفس سنجابی | Motor with squirrel cage rotor |
| موتور با رتور سیم پیچی شده | Motor with slip-ring rotor |
| ژنراتور | generator |
| موتور تکفاز | Single phase motor |
| موتور مناسب برای کنترل دور | Inverter feeding motors |
| موتورهای چند سرعته | Pole changing motors |
| موتورهای ضدانفجار کلاس E | Explosion proof EEX e |
| مشخصه | توضیح | واحد یا نماد |
| Bearing sensor | حسگر بلبرینگ | - |
| Winding sensor | حسگر سیم پیچ | - |
| Space heater | گرم کن داخلی | - |
| test | انواع تست | - |
| weight | وزن | کیلوگرم |
| Painting color | رنگ مورد نظر | Ral |
| Rated power | توان | کیلووات |
| Service duty | نظام کاری | S1…S2 |
| voltage | ولتاژ | ولت |
| current | جریان | آمپر |
| frequency | فرکانس | هرتز |
| Voltage variation | نوسانات ولتاژ | % |
| Frequency variation | نوسانات فرکانس | % |
| Number of pole | تعداد قطب | - |
| Rated speed | سرعت دورانی | دور بر دقیقه |
| efficiency | راندمان | % |
| degree of protection | نحوه نصب | Ip |
| Insulation class | کلاس حرارتی | - |
| type of constriction | نحوه نصب | - |
| type of cooling | سیستم خنک کننده | …c |
| noise level | سطح صدا | دسی بل |
| direction of rotation | جهت چرخش | - |
| type of connection | نحوه اتصال | - |
| terminal box position | محل نصب ترمینال | - |
| bearing type | نوع بلبرینگ | - |
درجه حفاظتی
درخصوص درجه حفاظتی یک الکتروموتور که باIP نمایش داده می شود می بایست یاد آوری نمود که عدد اول پشت P درجه حفاظت در مقابل اجسام جامد خارجی و عدد دوم درجه حفاظت در مقابل نفوذ آب را نشان می دهد.
| اولین عدد | مفهوم | شرح و علامت مشخصه |
| 0 | بدون حفاظت | بدون حفاظت در برابر تماس اشخاص و اشیای خارجی |
| 1 | حفاظت در برابر اشیای خارجی بزرگ | حفاظت در مقابل تماس اتفاقی اشخاص و اشیا با قطر بزرگتر از 50 میلیمتر |
| 2 | حفاظت در برابر اشیای کوچک | حفاظت در برابر تماس انگشت با قسمت های تحت ولتاژ و متحرک و نفوذ اشیا با قطر 12 میلی متر |
| 3 | حفاظت در برابر اشیای کوچک | حفاظت در مقابل اشیای با قطر بزرگ تر از 2. 5 میلیمتر |
| 4 | حفاظت در برابر اشیای ریز | حفاظت در مقابل اشیا با قطر بزرگ تر از یک میلیمتر |
| 5 | حفاظت در برابر نفوذ گرد و غبار | حفاظت در مقابل نفوذ گرد و خاک به قسمت های آسیب پذیر |
| 6 | حفاظت در برابر نفوذ گردوغبار | حفاظت کامل در برابر گرد و غبار |
| ذومین عدد | مفهوم | شرح و علامت مشخصه |
| 0 | بدون حفاظت | بدون حفاظت در برابر تماس اشخاص و اشیای خارجی |
| 1 | حفاظت در مقابل نفوذ قطرات آب عمومی | علامت مشخصه |
| 2 | حفاظت در مقابل نفوذ قطرات آب مایل | با زاویه 15 درجه نسبت به خط عمود |
| 3 | حفاظت در مقابل پریدن آب | با زاویه 60 درجه به خط عمود |
| 4 | حفاظت در مقابل پاشیدن آب | در تمام جهات |
| 5 | حفاظت در مقابل پاشیدن شعاعی آب | در تمام جهات |
| 6 | حفاظت در برابر بالا آمدن آب | بدون فشار |
| 7 | حفاظت در فرو بردن در آب | تحت فشار و زمان محدود |
| 8 | حفاظت در برابر غوطه ور بودن در آب | تحت فشار و زمان محدود |
چرخه کار
انتخاب موتور مناسب الکتریکی به این بستگی دارد که آیا بار ثابت است، آیا در طی مدت زمان متغیر است، ازیک چرخه تکراری تغییرات پیروی می کند، یا باری است با گشتاور ضربان دار و یا اینکه نوعی حالت شوک دار دارد. موتورهایی که در طول شبانه روز در سطح حداقل ارائه خدمات داشته می شوند، مانند پمپ های محرکه، فن ها و غیره، می توانند بر اساس بار مداوم و عوامل دیگر انتخاب شوند. این از الزامات چرخه کار است که باید توسط موتور انجام شود.
