فنول چیست؟
فنول یک ترکیب آلی ساده می باشد که دارای یک حلقه بنزن و یک گروه عاملی OH- بوده و یک ترکیب آروماتیک است که شباهت زیادی به الکل ها دارد و بسیار سمی و سوزاننده می باشد. اصطلاح فنول به هر ترکیب آلی که در آن، یک حلقه معطر کربنی به یک گروه هیدروکسیل متصل باشد، گفته می شود که به عنوان یک نام عمومی برای کل خانواده فنول ها مورد استفاده قرار می گیرد اما این اصطلاح به ساده ترین عضو گروه فنول ها یعنی مونو هیدروکسی بنزن (C6H5OH) تعلق دارد که به نام بنزنول یا کربولیک اسید نیز شناخته می شود.
در این مقاله به معرفی فنول به عنوان یک ماده شیمیایی آلی پرداخته شده و مواردی همچون ویژگی ها، خواص فنول و کاربردهای آن در صنایع مختلف را مورد بررسی قرار داده ایم.
بررسی ویژگی های فنول
فنول یک حلال صنعتی و یک ترکیب آلی ساده می باشد که دارای یک حلقه بنزن و یک گروه عاملی OH- بوده و یک ترکیب آروماتیک است که شباهت زیادی به الکل ها دارد و بسیار سمی و سوزاننده می باشد. اصطلاح فنول به هر ترکیب آلی که در آن، یک حلقه معطر کربنی به یک گروه هیدروکسیل متصل باشد، گفته می شود که به عنوان یک نام عمومی برای کل خانواده فنول ها مورد استفاده قرار می گیرد اما این اصطلاح به ساده ترین عضو گروه فنول ها یعنی مونو هیدروکسی بنزن (C6H5OH) تعلق دارد که به نام بنزنول یا کربولیک اسید نیز شناخته می شود.
از آنجایی که ماده فنول خاصیت اسیدی ضعیفی دارد در اکثر موارد این ترکیب را با نام کربولیک اسید نیز می شناسیم نام های دیگر فنول هیدروکسی بنزن، کربولیک اسید، فنیک اسید، بنزول و فنولیک اسید می باشد. فنول به عنوان یک ضد عفونی کننده از سال 1867 در جراحی استفاده می شود. این ترکیب سمی بوده و به صورت خالص روی پوست اثر خورندگی دارد. فنل ها تقریبا مشابه الکل ها هستند و می توانند در دسته الکل های نوع سوم باشند اما با الکل کمی متفاوت هستند که تفاوت آنها در این است که فنل نسبت به الکل به طور ضعیف اسیدی می باشد.
خواص شیمیایی و واکنش های فنول
همانطور که گفته شد قدرت اسیدی فنول ها از الکل ها بیشتر است دلیل آن به خاطر از دست دادن هیدروژن اسیدی و ایجاد انیون فنوکسید است که این آنیون حاصل شده، به دلیل ساختار رزونانسی نسبت به آنیون آلکوکسید در الکل ها پایدارتر می باشند که این باعث افزایش قدرت اسیدی فنول ها نسبت به الکل ها شده است ولی از کربوکسیلیک اسیدها کم تر است.
گروه های الکترون کشنده خاصیت اسیدی فنول ها را افزایش می دهند، به عنوان مثال در نیترو فنول ها به دلیل اثر القایی کشندگی و اثر رزونانسی گروه کشنده الکترو نیترو خاصیت اسیدی این ترکیب نسبت به فنول بیشتر است ساختار رزونانسی این واکنش را در زیر مشاهده می کنید.
فنول، اسید ضعیفی است که با سود واکنش می دهد ولی بر بی کربنات سدیم بی اثر است. از این خاصیت می توان در جدا کردن فنل ها از اسید های آلی استفاده کرد به طوری که اسید با بیکربنات سدیم واکنش داده و تشکیل نمک کربوکسیلات محلول در آب را می دهد ولی فنول واکنش نداده و در آب نامحلول است.
فرآیند تولید فنول
- واکنش بنزن سولفونیک اسید با سود
- آبکافت کلروبنزن
- استفاده از کیومن
نتیجه گیری:
با اینکه فنول یک ترکیب سمی و خطرناک است ولی در عین حال توانسته است به عنوان یک ترکیب ایده آل، کمک موثری در مبارزه با میکروارگانیسم ها و باکتری ها داشته باشد علاوه بر آن به عنوان یک ماده حد واسط در تولید مواد اولیه شیمیایی کمک فراوانی به صنعت نماید، در صورت داشتن سوال در مورد این ترکیب می توانید سوال خود را از طریق کامنت همین صفحه مطرح نمایید.
