دتکتور اعلام حریق

دتکتور چیست؟

وسیله یا ابزاری که برای تشخیص وجود یک شی یا ماده خاص طراحی شده است. در اصطلاح آتش نشانی دتکتور به وسیله ای گفته می شود که توسط آن می توان حریق یا اثرات جانبی آن مثل دود و حرارت را تشخیص داد.

بروشور راهنمای تجهیزات آتش نشانی

تغذیه دتکتور

دتکتور اکثر اوقات به صورت ولتاژ 24 ولت جریان مستقیم تغذیه می شود اما برخی از دتکتورها نیز از ولتاژ 12 و 48 ولت جریان مستقیم و 220 ولت جریان متناوب برخوردار هستند. همچنین جریانی که دتکتورها در حالت عادی از خود عبور می دهند چندین میلی آمپر است که جریان عبوری هنگام حریق افزایش می یابد.

انواع دتکتور آتش نشانی

انواع دتکتور اعلام حریق عبارتند از:

1. دتکتور اعلام حریق حرارتی
2. دتکتور اعلام حریق دودی
3. دتکتور اعلام حریق شعله ای
4. دتکتور اعلام حریق گازی
5. دتکتور اعلام حریق مولتی (ترکیبی)

دتکتور حرارتی

دتکتورهای حرارتی ساختار ساده ای دارند که متناسب با ساختارشان سرعت واکنش پایین تری دارند. این دتکتورها به تغییرات دما حساس هستند و با تغییر ناگهانی فعال می شوند. همچنین محدوده پوشش دهی آن ها کم است اما ارزان هستند و قابلیت اطمینان بیشتری دارند. دتکتور حرارتی در دو نوع دما ثابت و افزایشی وجود دارد. همچنین بعضی از دتکتورهای حرارتی نقطه ای هستند و برخی خطی.

دتکتور حرارتی در آتش سوزی های سریع کاربرد بیشتری دارد.

دتکتور دودی

جزء یکی از رایج ترین دتکتورها است. به دود ناشی از حریق حساس است. سرعت واکنش، پوشش دهی و قیمت آن بیشتر ولی اطمینان کمتری نسبت به دتکتور حرارتی دارد. دتکتور دودی بر اساس مکانیسم عملکرد به چهار نوع دتکتور دودی نوری، یونیزاسیون، بیم دتکتور و دتکتور دودی مکشی تقسیم می شود.

دتکتور دودی اپتیکال یا فوتوالکتریک پرکاربرد ترین نوع دتکتور دودی در سیستم اعلام حریق متعارف است و از طریق مکانیسم پراکندگی نور و قطع و وصل آن عمل می کند. مقابل دتکتور دودی اپتیکال دتکتور دودی یونیزه قرار دارد و مکانیسم عمل آن به این صورت است که با استفاده از ذرات آلفا، صفحه باردار و ذرات دود منبع رادیو اکتیو تشکیل می دهد و با ورود دود به محفظه و کاهش جریان فعال می شود. لازم به ذکر است استفاده از دتکتور دود یونیزه سال هاست که منسوخ شده است.

دتکتور دودی در آتش سوزی کند و آتشی که دود ایجاد می کند کاربرد دارد. سعی می شود در محیطی که خود در حالت عادی دارای دود و آلودگی ست استفاده نشود.

دتکتور شعله ای

این نوع دتکتور آتش نشانی، امواج الکترومغناطیس نور آتش را دریافت می کند و به آن واکنش نشان می دهد. دتکتور شعله ای در چندین نوع حساس به مادون قرمز و فرابنفش و ترکیبی از این دو در بازار موجود است که بسته به نوع آن به طیف خاصی از امواج حساس است. قیمت دتکتور شعله به دلیل واکنش بسیار سریعی که دارد زیاد است. زاویه دید این دتکتورها 120 درجه است.

دتکتور شعله بیشتر در محیطی که آتش سوزی شعله بدون دود است کاربرد دارد.

دتکتور گازی

جهت تشخیص گازهای سمی و خطرناک ناشی از احتراق و همچنین حریق پذیر استفاده می شوند. به دو صورت پرتابل و ثابت در بازار عرضه می شوند.

دتکتور گازی اگرچه مصارف خانگی نیز دارد اما به وفور در صنعت استفاده می شود.

دتکتور مولتی (ترکیبی)

گاهی به جای یک سنسور در یک دتکتور آتش نشانی از دو سنسور استفاده می شود که موجب ایجاد دتکتور ترکیبی می شود. دتکتورهای ترکیبی از قبیل دتکتورهای دودی حرارتی و دتکتور گازی حرارتی هستند.

مقایسه انواع دتکتور آتش نشانی

در جدول زیر 4 نوع دتکتور حرارتی، دودی، شعله ای و مکشی از نظر سرعت واکنش دتکتور به حریق، میزان هشدار کاذب، قیمت و کاربرد آن مقایسه شده اند. به طور مثال دتکتور دودی هم از نظر سرعت واکنش و میزان هشدار کاذب و هم قیمت خرید نسبت به دتکتور حرارتی بالاتر است.

نحوه سیم کشی دتکتور

برای دتکتورها دو سیم کشی نیاز است. یک سیم کشی آن ها را به برق شهر وصل می کند و دسته دیگر آن ها را به کنترل پنل نصب می کند. دتکتورهای آتش نشانی دارای پل های مثبت و منفی هستند، و در هر جای مدار (اول، آخر و وسط) می توانند قرار گیرند. دتکتورها باید به صورت متوالی قرار گیرند. سیم کشی آن ها موازی است و مقاومت انتهای خط را روی پایه آخرین دتکتور نصب می کنیم.

مطابق با استاندارد BS حداکثر ۳۲ عدد دتکتور می تواند در هر زون باشد اما بهتر است برای دقت بیشتر به کاتالوگ آن مراجعه کنید.

دتکتورهای تولیدی های مختلف ممکن است تفاوت اندکی در شکل ظاهری و نحوه سیم کشی و نصب داشته باشند اما ما در زیر به نوع رایج آن پرداخته ایم.

دتکتور دارای 5 پایه است. که نام گذاری آن ها از 1 تا 5 است. پایه 1 و 2 به ترتیب خروجی و ورودی (L1_IN, L1_OUT) مثبت زون هستند. پایه 4 و 5 پایه مثبت و منفی ریموت اندیکاتور و پایه 3 (L2) پایه ورود و خروج منفی زون می باشد.

به هر کدام سیمی خاص وارد و یا از آن خارج می شود. انتهای سیم ها را به خروجی و ورودی ‌های دتکتور متصل می‌کنیم. درپوش دتکتور را می گذاریم و به سراغ نصب دتکتور بعدی می رویم. به همین گونه ادامه می دهیم تا به دتکتور آخر در زون برسیم. تنها نکته ای که باید مد نظر قرار دهیم این است که برای اینکه مدار وارد جریان شود باید انتهای آن بسته شود برای این کار از یک دیود یا مقاومت انتهای خط استفاده می شود.

محل نصب دتکتور آتش نشانی (اعلام حریق)

دتکتورها براساس نوع آن (دودی، حرارتی، گازی و شعله ای) دارای شرایط نصب متفاوتی هستند که در صفحات مخصوص به آن ها پرداخته ایم اما به طور کلی می توان شرایط زیر را برای نصب آن ها در نظر گرفت:

• باید دتکتورهای خودکار به صورت مستقل و در دسترس همه نصب شوند.
• دتکتورها باید تا حد امکان در جایی نصب شوند که در معرض دید همگان باشند و از نصب آن ها در سقف کاذب خودداری شود.
• تعداد دتکتورها و فاصله آخرین دتکتور و پنل اعلام حریق را کارخانه تولیدی مشخص می کند.
• فاصله دتکتور از راه های هوایی نباید کمتر از 100 سانتی متر باشد.
• اگر ارتفاع سقف کاذب بیشتر از 80 سانتی متر باشد سقف کاذب باید نصب شود.
• اگر فاصله پارتیشن یا دیوار کاذب تا سقف کمتر از 20 سانتی متر باشد در فاصله 50 سانتی متر از دو طرف پارتیشن یک محیط جداگانه محسوب می شود و باید در هر کدام، دتکتور خاص خود نصب شود.
• اگر فاصله پارتیشن از سقف کمتر از 30 سانتی متر باشد باید در فاصله حداقل 50 سانتی متری آن دتکتور نصب شود.
• فاصله دتکتور از منبع روشنایی باید دو برابر ارتفاع روشنایی باشد.
• فاصله دتکتورها از درب ورودی و خروجی آسانسور، باید حداکثر ۱۵۰ سانتی متر باشد.
• در مکان هایی با ریسک بالای آتش سوزی مثل آشپزخانه فاصله دتکتور دایره ای به شعاع 5.3 متر است.
• اگر انبارهای پارکینگ آپارتمان ردیفی باشند دتکتورها باید در فاصله ۵۰ سانتی متر از انبار و ۸ متر از هم نصب شوند اما اگر به صورت مجموعه باشند باید مسیر ورودی آن ها دتکتور نصب شود.
• اگر سقف دارای گچبری باشد و ارتفاع این گچبری بیشتر از 50 سانتی متر باشد باید برای هر محیط به طور جداگانه دتکتور نصب شود.

تست عملکرد صحیح دتکتور

• جهت حصول اطمینان از عملکرد صحیح و قابل اعتماد دتکتورها باید مدار را در سه حالت باز، اتصال کوتاه و وقوع حریق امتحان کنیم.
• جهت انجام تست 1 و 2 مدار را باز و یا ایجاد اتصال کوتاه می کنیم که موجب روشن شدن چراغ Fault همان زون می شود.
• اما جهت تست شبیه سازی حریق توسط یک مقاومت ۴۷۰ اهمی، دو ترمینال زون را به هم متصل می کنیم که این امر موجب افزایش جریان کنترل می شود. در نتیجه پنل وارد وضعیت حریق می شود و چراغ قرمز هشدار همان زون روشن می شود.

قیمت دتکتور

همانطور که گفتیم دتکتورها انواع متفاوت دارند که بنا بر نیاز محیط یک یا چند نوع از آن ها را انتخاب می کنیم. تعداد و نوع برند انتخابی و استاندارد های آن بسیار بر قیمت دتکتور تاثیر دارد. برای اطلاع از قیمت دتکتورهای آتش نشانی (اعلام حریق) به لیست قیمت دتکتور مراجعه کنید یا با شماره های موجود در سایت شرکت فامکو تماس حاصل فرمایید.