انواع پمپ آب کشاورزی کدامند؟
پمپ هایی که می توانند برای آب کشاورزی استفاده شوند شامل: پمپ های شناور، پمپ طبقاتی عمودی و افقی، پمپ کفکش، بوستر پمپ، پمپ جتی، پمپ پیستونی سمپاش از انواع پمپ های کشاورزی می باشند که این پمپ ها کشاورزی می باشند که این نوع پمپ ها نیز می بایست از نظر ارتفاع مکش، نوع سیستم آبیاری، سایز دهانه خروجی و ورودی، میزان آبدهی و سایر عوامل بسیار اهمیت دارد.
انواع پمپ آب کشاورزی کدامند؟
پمپ هایی که می توانند برای آب کشاورزی استفاده شوند شامل: پمپ های شناور، پمپ طبقاتی عمودی و افقی، پمپ کفکش، بوستر پمپ، پمپ جتی، پمپ پیستونی سمپاش از انواع پمپ های کشاورزی می باشند که این پمپ ها کشاورزی می باشند که این نوع پمپ ها نیز می بایست از نظر ارتفاع مکش، نوع سیستم آبیاری، سایز دهانه خروجی و ورودی، میزان آبدهی و سایر عوامل بسیار اهمیت دارد.
امروزه کشاورزان در صنعت کشاورزی به منظور انتقال آب به مزارع و باغات، نیاز به یک اهرم فشار دارند تا این فرآیند را برایشان آسان تر کند. از این رو، صنعت پمپ برای دستیابی کشاورزان به این هدف، انواع مختلفی از پمپ ها را تولید کرده است. پمپ آب کشاورزی مناسب ترین دستگاه برای اهداف آبیاری است. پمپ های کشاورزی را می توان برای بسیاری از انواع آبیاری مانند آبیاری بارانی و آبیاری قطره ای استفاده کرد.
در حالت کلی، کشاورزان به منظور انتخاب صحیح پمپ مورد نظرشان جهت آبیاری، بایستی شرایط خاصی را که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. به طور کامل بررسی کنند و در صورت نیاز از کارشناسان متخصص مشاوره کامل بگیرند تا بتوانند مناسب ترین پمپ را در جهت رسیدن به هدفشان انتخاب نمایند.
انواع پمپ آب کشاورزی
پمپ های کشاورزی انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی و بررسی هریک از آنها خواهیم پرداخت.
موتور پمپ کشاورزی
در شرایطی که کشاورز به پمپ آب کشاورزی برقی دسترسی نداشته باشد، مناسب ترین گزینه برای انتقال آب، پمپ های کشاورزی دیزلی، نفتی و بنزینی هستند که قابلیت مکش منفی را نیز دارند. مقدار مکش منفی این نوع پمپ ها معمولا بین 7 تا 8 متر می باشد. موتور پمپ ها که با نام موتور آب (موتور پمپ آب) نیز شناخته می شوند، همچنین می توانند دارای میزان آبدهی (دبی) قابل توجهی داشته باشند و از این حیث در کشاورزی و سیستم آبیاری، بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع می توان گفت موتور پمپ ها، از پر مصرف ترین پمپ های کشاورزی محسوب می شوند. لازم به ذکر است اگر به برق دسترسی دارید، بهتر است از پمپ هایی که حامل الکتروموتور هستند استفاده کنید. زیرا موتور پمپ ها نسبت به الکترو پمپ ها، سر و صدای بیشتر، آلاینده بیشتر محیط زیست (از بابت نشتی روغن و گازوئیل در آب و همچنین دود ناشی از کارکرد موتور)، مصرف سوخت و انرژی بیشتر، هزینه بالای نگهداری (تعمیر قطعات)، دائم کار نبودن، هزینه بالاتر سوخت (بنزین، گازوئیل و نفت) نسبت به برق دارند.
از موتور پمپ ها در هر دو نوع آبیاری قطره ای و بارانی می توان استفاده کرد. قطر دهانه خروجی این نوع پمپ ها بسته به نوع استفاده متفاوت است. مثلا در کشت قطره ای، قطر دهانه خروجی موتور پمپ باید حداقل ½1 اینچ باشد. اما به طور کلی قطر دهانه خروجی موتور پمپ ها از 1 اینچ تا 4 اینچ، متغیر است. از مواردی که در خرید این پمپ ها حائز اهمیت است، این است که در هنگام خرید موتور پمپ ها برای تعیین سوخت مصرفی، حتما به میزان دسترسی به آن سوخت ها و برآورد هزینه آنها اقدام به عمل آید. نکته مهم دیگر این است که در صورتی که طول مسیر و فشار آبیاری، بیش از حداکثر ارتفاع آبرسانی موتور پمپ های احتراقی تک سیلندر (70 تا 80 متر) باشد، می بایست از موتورهای دیزلی چند سیلندر به همراه پمپ فشار قوی افقی استفاده شود. از برندهای موتور پمپ های تک سیلندر می توان به کوشین، روبین و هوندا، لئو، سان پاور، استریم، کاما و یونیک اشاره کرد و از برندهای موتورهای دیزلی چند سیلندر می توان پرکینز، دویتس، کامینز، بادوین و همچنین از برندهای ایرانی آنها می توان از موتور سازان و ایدم را نام برد.
پمپ شناور
مادامی که منبع آب، یک چاه عمیق و در عین حال باریک است (قطر کم)، طبیعتا بهترین گزینه برای برداشت و انتقال آب، پمپ های مستغرق شناور هستند که به واسطه داشتن پروانه های زیاد، ارتفاع (هد) قابل توجهی ایجاد می کنند. پمپ‌های شناور معمولا کارآمدتر و طول عمر بیشتری نسبت به انواع دیگر پمپ ها دارند، ولی می توانند گران تر و نگهداری آنها دشوارتر باشد. همچنین در شرایطی که صرفا نیاز به هد مناسب باشد و مقدار آبدهی برای کشاورزان مهم نباشد، می توان از پمپ کشاورزی توربینی عمودی استفاده کرد. استفاده از پمپ های شناور در هر دو نوع آبیاری قطره ای و بارانی مجاز است، با این تفاوت که در آبیاری قطره ای هدر رفت آب کمتر است و در نتیجه استفاده از این نوع پمپ برای آبیاری قطره ای به صرفه خواهد بود.
در صورت استفاده از پمپ شناور جهت استخراج آب از چاه عمیق، قطر چاه می بایست حداقل 3 اینچ باشد تا پمپ بتواند به درستی در آن جای گذاری شود. همچنین، قطر دهانه خروجی پمپ باید به اندازه ای باشد تا حجم آب را به درستی منتقل کند. بعنوان مثال، برای چاه هایی با عمق کمتر از 8 متر، قطر دهانه خروجی پمپ بین 1 و 2 اینچ و برای چاه های عمیق تر این میزان بسته به عمق مورد نظر، قطر دهانه خروجی بیشتر خواهد بود. از برند های خارجی مشهور پمپ های شناور می توان به داب، پنتاکس، ابارا و از برند های ایرانی این نوع پمپ، می توانیم به پمپ های شناور کوزه ای و تخت (از جنس چدن) و ورقی (از جنس استیل) پمپیران اشاره کنیم.
پمپ طبقاتی افقی و عمودی
پمپ های سانتریفیوژ طبقاتی که در دو نوع افقی (Horizontal) و نوع عمودی (Vertical) ارائه می شوند، از سری پمپ هایی هستند که در صنعت کشاورزی و دیگر صنایع، مورد استفاده قرار می گیرند. این پمپ ها نقش مکمل فشار آب موجود را بر عهده دارند و در افزایش ارتفاع و همچنین میزان آبدهی، نقش اساسی دارند. نکته حائز اهمیت این است که این نوع پمپ ها معمولا جهت پمپاژ آب هایی که دارای کمترین مقدار ذرات معلق هستند، استفاده می شوند.
قطر دهانه خروجی پمپ طبقاتی افقی و عمودی بسته به مدل آنها می تواند متفاوت باشد، اما بطور معمول می توان قطر دهانه خروجی آنها را بین 1 تا 8 اینچ در نظر گرفت. این نوع پمپ ها برای هر دو نوع آبیاری قطره ای و بارانی مناسب هستند. از برندهای مشهور تولیدکننده پمپ های طبقاتی می توان به پمپ پنتاکس، داب، گراندفوس، لوارا، لئو، کالپدا، ابارا و KSB و از برند های ایرانی نیز می توان به پمپیران و آبروان اشاره نمود.
پمپ کفکش
در صورتیکه چاه نیمه عمیق و قطر دهانه آن نسبتا زیاد باشد، می توان از پمپ های مستغرق کفکش به منظور انتقال آب به مزارع و باغات استفاده نمود. این پمپ ها می توانند دارای یک یا چند پروانه باشند، و برای ارتفاع های متوسط مورد استفاده قرار می گیرند. به طور کلی، پمپ کف کش ها برای آبیاری قطره‌ای مناسب هستند. با استفاده از کفکش ها، آب به شکل قطره‌ای و به میزان دقیق مورد نیاز گیاهان روی زمین پخش می شود. این روش آبیاری موجب صرفه جویی در مصرف آب و کاهش هدر رفت آب می شود.
علاوه بر این، با استفاده از کفکش ها، خطر ابتلا به بیماری گیاهان ناشی از رطوبت زیاد در برگ ها کاهش می یابد. اما در بعضی موارد، آبیاری بارانی ممکن است بهترین روش باشد. برای مثال، برای کشاورزانی که با توجه به نوع محصول نیازمند وجود رطوبت بالا درون خاک هستند، استفاده از کفکش ها در آبیاری بارانی ممکن است موجب رطوبت زیاد خاک شود. با توجه به مزایای هر دو روش، انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط محیطی و نیازهای گیاهان دارد. در بعضی موارد، استفاده از هر دو روش به صورت ترکیبی نیز ممکن است مناسب باشد. از برند های اروپایی پمپ های کفکش می توانیم به لوارا، داب، گراندفوس، پنتاکس و از برند های ایرانی این نوع پمپ باید به توان تک، بهار پمپ، راد پمپ، فدک پمپ، جهان پمپ، آبارا و غیره، اشاره کنیم.
بوستر پمپ
گاهی اوقات کشاورزان نیازمند پمپی هستند که میزان آبدهی (دبی) مخصوصا ارتفاع (هد) بالاتری نسبت به حالت معمول به آنها ارائه دهد. در این شرایط یکی از گزینه های مناسب، بوستر پمپ ها هستند. بوستر پمپ ها که می توانند به شکل های عمودی و یا افقی در کنار هم به شکل سری یا موازی نصب شوند، به واسطه داشتن چندین پروانه روی هر پمپ، می توانند باعث ایجاد فشار بیشتری شوند و به دنبال آن توزیع آب مناسبی را انجام دهند. از این نوع پمپ ها عمدتا برای آبیاری قطره ای استفاده می شود. از برند های بوستر پمپ ها می توان به گراندفوس، داب، پنتاکس و غیره اشاره کرد.
پمپ جتی
پمپ جتی از انواع پمپ خود مکش (Self-priming) می باشد که در کشاورزی از آنها اغلب به منظور آبیاری قطره ای استفاده می شود. این پمپ ها با دارا بودن خاصیت خود مکشی و همچنین فشار مناسب، با قرار گرفتن بالای چاه کم عمق (حداکثر 8 متر) آب را مکش کرده و سپس آن را به سر آبپاش می رسانند. از برند های مشهور این نوع پمپ می توان به پنتاکس، لوارا، ابارا و غیره اشاره نمود.
پمپ پیستونی سمپاش
نوعی پمپ سمپاش کشاورزی هستند که از پیستون برای ایجاد فشار و حرکت مایع در سیستم استفاده می کنند. از این پمپ ها غالبا در کشاورزی برای سمپاشی محصولات با کود، علف کش ها و آفت کش ها، استفاده می شود. پمپ های پیستونی با استفاده از حرکت رفت و برگشتی برای ایجاد فشار کار می کنند. هنگام انتخاب پمپ پیستونی سمپاش برای مصارف کشاورزی، توجه به عواملی مانند ظرفیت فشار و سازگاری پمپ با مایع مورد پمپاژ، اهمیت دارد. همچنین مهم است پمپی را انتخاب کنید که با دوام بوده و نگهداری آن آسان باشد.
مقدار فشار پمپ های پیستونی سمپاش با توجه به نوع نیاز می تواند متغیر باشد (بین 3 تا 500 بار و حتی بیشتر). این نوع پمپ برای کاربردهایی مانند اعمال سموم زیستی و کودهای مایع مناسب هستند. این پمپ ها به عنوان گزینه ای اقتصادی برای کاربردهای کشاورزی محسوب می شوند. لازم به ذکر است برای انجام عملیات سمپاشی، از پمپ های جابجایی مثبت دیافراگمی نیز استفاده می شود که فشار به مراتب پایین تری نسبت به پمپ های پیستونی ایجاد می کنند. از جمله برند های مشهور پمپ های پیستونی سمپاش می توان به اینترپمپ، برتولینی، آنووی و یاماها اشاره کرد.
راهنمای انتخاب پمپ کشاورزی
قبل از انتخاب پمپ آبیاری، باید فهرست دقیق و کاملی از شرایط عملکرد پمپ تهیه شود که شامل موارد زیر می باشد:
- شناسایی منبع آب
منبع آب می تواند چاه، رودخانه، برکه و غیره باشد و شناسایی و بررسی آن توسط کشاورز از اهمیت بالایی برخوردار است.
- ارتفاع مکش (فاصله پمپ از منبع آب)
این که عمق چاه یا فاصله منبع تا پمپ چقدر باشد، از مهم ترین نکاتی است که در انتخاب پمپ تاثیر بسزایی دارد. برای مثال اگر قرار باشد پمپ در بالای چاه قرار بگیرد و عمل مکش و سپس دهش را انجام دهد و چاه مثلا 30 متر عمق داشته باشد، دیگر امکان استفاده از پمپ جتی خود مکش یا موتور پمپ وجود ندارد. یا شرایطی را در نظر بگیرید که قرار است آب از یک چاه با عمق 150 متر به خارج از چاه انتقال داده شود، در این حالت بهترین گزینه، پمپ شناور است.
- نوع سیستم آبیاری
نوع سیستم آبیاری نیز در انتخاب پمپ موثر می باشد. برای سیستم آبیاری قطره ای لازم نیست فشار پمپ بالا باشد، در حالیکه برای سیستم آبیاری بارانی، کمیت فشار و آبدهی اهمیت پیدا خواهند کرد و به طبع، این شرایط در انتخاب پمپ نیز موثر است.
- دسترسی یا عدم دسترسی به برق
انتخاب پمپ، بسیار به سیستم برق مصرف کننده بستگی دارد. اگر کشاورز به هیچ عنوان به برق دسترسی نداشته باشد، باید از موتور پمپ به منظور آبیاری زمین های خود استفاده کند.
- سایز دهانه خروجی و ورودی
از موارد قابل توجه در پمپ و میزان آبرسانی آن، قطر ورودی و خروجی است. بطور کلی هرچه قطر دهانه خروجی پمپ کمتر باشد، ارتفاع پمپاژ بالاتر و میزان آبدهی کمتر و در مقابل، هرچه قطر دهانه خروجی بیشتر باشد، مقدار آبدهی بیشتر و میزان ارتفاع کمتری خواهیم داشت. به طور کلی می توان گفت، پمپ های کشاورزی به لحاظ سایز دهانه خروجی، در بازار شامل موارد زیر می شوند:
- پمپ آب کشاورزی 1 اینچ
- پمپ آب کشاورزی ¼1 اینچ
- پمپ آب کشاورزی ½1 اینچ
- پمپ آب کشاورزی 2 اینچ
- پمپ آب کشاورزی ½2 اینچ
- پمپ آب کشاورزی 3 اینچ
- پمپ آب کشاورزی 4 اینچ
- پمپ آب کشاورزی 6 اینچ
- پمپ آب کشاورزی 8 اینچ
- میزان آبدهی (دبی) مورد نیاز
با توجه به نیاز کشاورز، میزان آبدهی می تواند متفاوت باشد و طبیعتا گزینه های انتخابی برای پمپ مناسب، متغیر اند. به عنوان مثال، برای شخصی که مقدار آبدهی 600 متر مکعب در ساعت را نیاز دارد، نمی توان یک پمپ جتی انتخاب کرد بلکه با توجه به شرایط، پمپ های فشار قوی افقی یا موتور پمپ ها که می توانند ایجاد کننده آبدهی بالایی باشند را به او پیشنهاد داد.
- میزان ارتفاع (هد) مورد نیاز
ارتفاع پمپاژ یکی از مهمترین و موثر ترین پارامترها در انتخاب پمپ مناسب برای کشاورزی می باشد که تحت شرایط مختلف تغییر می کند. ضمنا شیب زمین را نیز باید در نظر گرفت. در حالت کلی برای هر 10 متر طول زمین، یک متر ارتفاع باید در نظر گرفت. همچنین اختلاف ارتفاع سر چاه تا بالاترین نقطه زمین نیز به مقدار ارتفاع پمپ انتخابی، افزوده می شود.
نمونه نمودار آبدهی جهت انتخاب پمپ مناسب
همانطور که مشاهده می کنید از طریق منحنی آبرسانی، با گزینه های ارتفاع آبرسانی (سمت چپ نمودار Head) و میزان آبدهی (محور افقی نمودار Q) می توانیم پمپ مناسب را بیابیم. با توجه به منحنی فوق اگر مقدار ارتفاع را 45 متر و میزان آبدهی را 4.5 متر مکعب در ساعت در نظر بگیریم، پمپ مناسب انتخابی ما 25GS10 خواهد بود.
همچنین با استفاده از جداول موجود در کاتالوگ هر مدل پمپ، می توانیم پمپ با بازده مطلوب را انتخاب کنیم. به مثال زیر توجه کنید:
| قطر لوله (اینچ) | مشخصات موتور | توان | فلنج پمپ | قطر پروانه | آبدهی (مترمکعب بر ساعت) | تعداد طبقات | ||||||||
| رانش | مکش | جریان (آمپر) | ||||||||||||
| اسب بخار | کیلووات | رانش | مکش | |||||||||||
| C | B | 34 | 25 | 18.5 | 80 | 100 | 205 (180) | 50 | 80 | 110 | 140 | 170 | دور بر دقیقه | 1a |
| 39.5 | 30 | 22 | 205 | 49 | 44 | 36 | - | - | ارتفاع (متر) | |||||
| 54 | 40 | 30 | 215 | 56 | 52 | 45 | 35 | - | ||||||
| 67 | 50 | 37 | 220 | 67 | 63 | 56 | 47 | 35 | 1 | |||||
| 81.5 | 60 | 45 | 205 | 70 | 66 | 59 | 54 | 41 | 2a | |||||
| 98 | 75 | 55 | 210 | 116 | 106 | 93 | 73 | - | ||||||
| 131 | 100 | 75 | 220 | 129 | 120 | 106 | 88 | 64 | 2 | |||||
| 210 | 141 | 131 | 117 | 101 | 81 | 3a | ||||||||
| 158 | 125 | 90 | 215 | 202 | 189 | 168 | 142 | 106 | ||||||
| 193 | 150 | 110 | 220 | 212 | 197 | 176 | 152 | 121 | 3 | |||||
| 210 | 258 | 240 | 212 | 176 | 128 | 4a | ||||||||
جدول فوق مربوط به پمپ فشار قوی WKL80 می باشد. تصور کنید مقدار آبدهی مورد نیاز کشاورز 110 متر مکعب در ساعت و مقدار ارتفاع 106 متر است. از آنجایی که انتخاب پمپ در نقاط ابتدایی و انتهایی جدول اشتباه است، پس باید به دنبال مقادیر مورد نیاز در میانه های جدول باشیم. با بررسی جدول فوق متوجه می شویم که مقادیر آبدهی و ارتفاع مورد نظر، در میانه های جدول موجود است و می توانیم از بابت بازده این پمپ در جهت رفع نیازهای مصرف کننده، مطمئن شویم. در نتیجه پمپ WKL80-2a با دور 2900 و توان 55 کیلووات پمپی مناسب برای مصرف کننده می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به مقاله نحوه انتخاب پمپ آب مراجعه فرمایید.
نکته پایانی
شما معمولا هیچ انتخابی در مورد منبع آب ندارید. منبع آب شما یا آب سطحی و یا آب چاه است. با این حال، نوع سیستم آبیاری، فاصله از منبع آب و اندازه سیستم لوله‌کشی، مقدار دبی و هد را تعیین می کند. انتخاب پمپ مناسب همچنین نوع سیستم برق را معین می کند. تصور کنید کشاورزی نیازمند آبیاری گسترده و به طبع یک پمپ فشار قوی است، در نتیجه برای دستیابی به این مهم، برق مصرفی او می بایست از نوع سه فاز باشد. غلظت و همچنین مقدار مواد معلق موجود در آب، نکته دیگر قابل توجه است که کشاورزان برای سفارش و یا کسب اطلاعات لازم در جهت آبیاری مزارع، بایستی در جهت ارائه اطلاعاتی دقیق در مورد آب مصرفی، بکوشند تا کارشناسان مربوطه بهترین گزینه ها را به آنها معرفی کنند.
